تاثیر عناصر معماری غرب بر فضاهای معماری خانه های مسکونی در دوره قاجار (نمونه موردی: خانه های بهنام وقدکی تبریز)

در دوران مختلف از تاریخ معاصر ما ماهواره انواع جنبش های فکری و هنری پدیدار شده و به فرهنگ و هنر سرزمین ها تاثیر گذاشته است و به ویژه نتایج این تاثیر در ایجاد سبک های معماری گوناگون غیر قابل انکار است. در ایران نیز معماری در دوره قاجار با تحولاتی همراه بود و علاوه بر اینکه از شیوه معماری دوران قبل تبعیت می کرد تاثیراتی را نیز از معماری غرب آن دوران گرفته بود. می توان یکی از مهم ترین علل این امر را میل به ترقی از طریق شبیه شدن و دنباله روی از فرنگیان در پی سفرهای ناصرالدین شاه و درباریان به دیار فرنگ و شیفتگی و حیرت آنان در برابر دستاوردهای پیشرفت و فرهنگ و معماری متجدد اروپاییان بیان نمود. بدین ترتیب حقی از معماری بناهای قدیمی در عرصه کارت پستال ها منجر به شکل گیری سبک و رویه جدیدی در معماری ایرانی ( معماری کارت پستالی) گشت. بنابراین دوره قاجار را در یک گرایش به سبک معماری غرب و می دانند. در این دوره از تاریخ معماری ایرانی نیز هم زمان در غرب و دو سبک معماری نیوکلاسیک و آرت نو حاکم بود. هدف اصلی این پژوهش، شناخت عمیق تر معماری دوره قاجار و ریشه یابی در نحوه پدیدار شدن و پیشروی آن در بناهای این دو به ویژه فضاهای خانه های مسکونی شهرهای بزرگ مانند تبریز می باشد. در این تحقیق با دو پرسش اصلی روبرو هستیم از قبیل اینکه: 1) کدام سبک های معماری در دوران هم عصر با قاجار در غرب با حاکم بود من 2) این سبک ها چه تاثیراتی بر عناصر و فضاهای خانه های مسکونی تبریز در دوره قاجار داشته اند پاسخ گویی به این پرسش ها در چارچوب مطالعه سبک های معماری غرب و معماری ایرانی و بررسی نمونه های موردی در شهر تبریز خواهد بود. روش تحقیق به صورت توصیفی - تحلیلی اما رویکرد نیمه تجربی بود و پس از بازدید از سه خانه تاریخی در تبریز، کتاب ها و مقالات معتبر در سایت های اینترنتی مختلف نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. می توان چنین نتیجه گرفت که معماری بناهای ایرانی در دوره قاجار تحت تاثیر عناصر معماری غرب بود و آثار آن در خانه های قدیمی تبریز به خوبی مشهود است.

کلیدواژه ها:

معماری نیوکلاسیک ، آرت نو ، معماری قاجار ، خانه های قاجار ، تبریز