بررسی گرایش های نظام قبیله ای اعراب جاهلی در اشعار دوره ی جاهلی

هنگامی که انسان عربی در عصر جاهلی چشم به دنیا میگشود، در بین قبیله ای با عادت ها، عرف ها و قوانین خاص آن قبیله رشد میکرد. اساس رسوم و عادات قبیله ای نسب بود. هر فردی نغمه ی انتساب به قبیله اش را میسرود و به اصل و نژاد خود افتخار میکرد. هویت یک فرد در سفر و وطن، همان هویت قبیله بود. اسم قبیله، این فرد را از سایر افراد متمایز میکرد. این پیوند و تعصب از آن جهت است که وجود شخص وابسته به کیان قبیله و نابودی او مرتبط با نابودی قبیله بود. قویترین انگیزه ی این پیوند و تعصب، یگانگی نسب و ریشه ای است که او را به همه ی افراد قبیله مرتبط می سازد و او را بخش جدانشدنی از پیکر قبیله قرار می دهد که با خوشی قبیله خوشحال و با غم آن غمگین میشود. همراه با قبیله کوچ میکند و همزمان با آن رحل اقامت می افکند. هر گاه قبیله اش مورد تاخت و تاز دشمن قرار بگیرد، به یاری اش می شتابد و از شرف و کیان آن دفاع میکند. اگر به فردی از قبیله اش تجاوز شود، به هدف انتقام گیری از قبیله ی متجاوز بر می خیزد. فراتر از این، تابع مطلق سردار قبیله و مطیع قوانین و رسوم آن است. در سوگ از دست دادن افراد قبیله، به مرثیه سرایی می پردازد و آنان را افراد استثنایی و برتر از دیگران معرفی میکند و از اغراق و مبالغه ورزی در این زمینه، ابایی ندارد. اگر شرایط روزگار فرد جاهلی را مجبور به ترک وطن کند، هیچ گاه وطن قبیله را فراموش نمیکند و همواره از محاسن وطن و خصوصیات آنجا سخن میگوید. توصیف وطن به حدی میرسد که موجودات وابسته به وطن؛ از قبیل پرندگان، حیوانات، کوه ها و... مظهر شکوه و خوبی و عظمت قرار میگیرند.

کلیدواژه ها:

اشعار جاهلی ، تعصب ، سردار ، قبیله ، وطن