بررسی کارکرد بلاغی جملات انشایی در کلیات اقبال لاهور

انشا در لغت به معنی ایجاد کردن است و در اصطلاح، آوردن جملات است به گونه ای که درآن احتمال صدق یا کذب نرود . انشا طلبی آن است که درآن چیزی خواسته شود و طلبی صورت پذیرد. شرط درست بودن موضوع درخواست آن است که شی طلب شده درآن لحظه موجود نباشد و در صورتی که خلاف این موضوع باشد، طلب آن چیز بی معنی و مهمل باشد. انشا غیر طلبی؛ در این نوع چیزی درخواست نمی شود، بلکه بیشتر بیان گر مدح و ذم نسبت به مقوله ای خاص است. این جملات بدان جهت که در اصل قابل تاویل به جملات خبری هستند، چندان مورد توجه قرار نمی گیرند . در علم معانی تنها انشا طلبی است که مورد بررسی قرار گرفته است و آن را به بخش های ذیل تقسیم بندی کرده اند: استفهام، تمنی، امر، نهی و ندا در این مقاله کوشش شده که کارکردهای بلاغی جملات انشایی باتوجه به موارد گفته شده، در کلیات اقبال لاهوری استخراج و در برخی موارد توضیحی مختصر درباره هریک ذکر گردد .حاصل این پژوهش نشان می دهد که لاهور علاوه بر تبحر فوق العاده در آرایشهای بیانی، در معانی استادی مسلم و کم نظیر است.

کلیدواژه ها:

لاهوری ، کلیات اقبال لاهوری ، علوم بلاغی ، معانی ، جملات انشایی