بررسی فقهی اصل مثبت (با نگاهی گذارا در جایگاه آن در قانون مدنی ایران)

اصل مثبت از بنیادی ترین مباحث اصول فقه است که فقها به ویژه در باب استصحاب به آن می پردازند ولی کارکرد این اصل تنها در بحث استصحاب نیست. منظور از اصل مثبت، اثبات لوازم عقلی و عرفی مستصحب از راه استصحاب است. منشا اصلی بحث حجیت اصل مثبت، تقسیم ادله به اماره و اصل است؛ اماره کاشف از واقع است بنابراین لوازم عقلی، عرفی و عادی امر را هم ثابت می نماید ولی اصل عملی، واقع را ثابت نمی کند و هدف آن تنها تعیین تکلیف شخص مکلف در مقام عمل است و کارکردی بیش از آن ندارد و بنابراین لوازم عادی و عقلی خود را ثابت نمی کند. اصل مثبت حجت نیست یعنی بر آثار و لوازم عقلی ناشی از آن اثری مترتب نیست. به رغم سکوت مقررات ایران به باور نگارنده در حقوق ایران نیز اصل مثبت حجت نیست.

کلیدواژه ها:

استصحاب ، اصل مثبت ، لوازم ، اصل عملی