تحلیل و بررسی تغییرات قطر میانه در پایین دست سد تنظیمی دز و ارایه پیشنهادات کاربردی

تاثیر یک سازه هیدرولیکی بر پایین دست، مبنای پژوهش حاضر می باشد. نظر به این مهم و با توجه به اهمیت سد تنظیمی دز و منطقه پایین دست از جهات مختلف، تلاش شد تا علی رغم حجم زیاد فعالیت های قابل بحث، به اکثر نگرش ها پرداخته شود و در عین حال به مواردی توجه گردد که تاکنون کمتر محل بحث قرار گرفته است. در این راستا، نتایج پژوهش های متعدد میدانی و صحرایی ارایه شده و در ادامه به بحث و بررسی خروجی ها اقدام گردید. از آن جا که دبی حداکثر یا همان دبی سیلابی در ایجاد فرسایش بسیار تعیین کننده هستند، با مشاهده و بررسی داده های طولانی مدت موجود نتیجه شد که هرچند ظاهرا مقادیر دبی حداکثر دارای ظاهری تصادفی است، اما با کاوش در مقادیر موخر سیر تقریبا نزولی این مقادیر ملاحظه شد. در رابطه با دبی متوسط روند کاهشی تغییرات واضح تر است بطوری که در سال های اخیر این روند با شدت مشخص و معینی قابل بحث است. برآیند بررسی مقادیر دبی متوسط و دبی حداکثر حاکی از کاهش جریان سیلابی و بطور کلی پایین آمدن جریان عبوری از سد است. نهایتا با تابعی نمایی میزان همبستگی این دو پارامتر برآورد شد که این برآورد با اینکه مربوط به یک دوره طولانی مدت می باشد. اما همبستگی نسبتا بالای این مقادیر مشخص است. همچنین مطالعات و بررسی های متعدد از قبیل استفاده از آزمایشگاه مکانیک خاک جهت بدست آوردن منحنی دانه بندی مواد بستر، و مواردی از این دست تشریح شد. با تعریف چند تابع خطا به عنوان معیار ارزیابی، به بررسی تغییرات کمی و کیفی بستر رودخانه نسبت به گذشته پرداخته شد. همچنین زبری بستر حدود 0.03 برآورد گردید. در اغلب موارد با توجه به این که آب خروجی از سد عاری از رسوب می باشد، قابلیت حمل بالایی داشته و بسته به شرایط هیدرولیکی و دانه بندی مواد بستر، باعث ایجاد پدیده کف کنی در پایین دست می گردد. از این منظر مشخص است که پس از مدتی، جریان آب این ناهمواری های شدید بستر را متعادل تر کرده است. بطوری که دامنه تغییرات رقوم عمودی بستر، از 6 متر در بستر اولیه به حدود 4 متر در بستر ثانویه ( در آن منطقه ) کاهش یافته است.

کلیدواژه ها:

سد تنظیمی دز ، تراز بستر ، قطر میانه ، کف کنی