هم آیی واژگانی و دستوری در دوبیتی های باباطاهر

هم آیی یا انسجام، مجموعه پیوندها و روابطی است که در سه سطح دستوری، واژگانی و آوایی، میان اجزاء سازنده متن برقرار می شود. هم آیی متضمن معنا و پیامی خاص است و با تحلیل سطوح آن تشریح برخی از عناصر متن به کمک عناصر دیگر امکان پذیر می گردد. این پیوندها و روابط، متن را از جملاتی گسیخته که تصادفی در کنار هم قرار گرفته اند متمایز و آن را به کلیتی یکپارچه و منسجم تبدیل می کند. هالیدی و رقیه حسن هستند که به پنج گونه از رابطه های هم آیی اشاره می کنند و معتقدند که هر متن برای اینکه انسجام درونی یا پیوند داشته باشد باید از شرایط تحقق این گونه ها ب خوردار گردد. از این میان ارجاع، حذف و جایگزینی در سطح دستوری، تکرار و باهم آیی در سطح واژگانی و پیوندهای زمانی، سببی، تقابلی و اضافی در سطح معنایی از مولفه هایی هستند که منجر به انسجام متن می گردند. جستار حاضر به تحلیل زبان باباطاهر در دوبیتی های او و بر اساس شاخص های هم آیی در دو گروه واژگانی و دستوری خواهد پرداخت و آنها را به عنوان نمونه هایی برجسته از فهلویات و گویش ایرانی میانه واکاوی خواهد کرد. حاصل آن که با تحلیل بخش دستوری ابیات و مشاهده درصد فراوانی ارجاع درون متنی و ارجاع به ماقبل که به ترتیب در بخش ارجاع و جایگزینی 2681 و 1971 گونه را به خود اختصاص داده است این فرضیه تقویت می گردد که عمدترین افکار شاعر بر محور انزوا و گذشته نگری بوده است. بیشترین بسامد در هم آیی واژگان متعلق به شگرد تکرار به ویژه در بخش تکرار عین واژه با 3640 مورد است که مهم ترین ماحاصل استنتاج مذکور آشنایی خوانندگان با دغدغه ها و مفاهیم ثابت ذهنی باباطاهر به عنوان شخصیتی وارسته و عارف مسلک است.

کلیدواژه ها:

هم آیی واژگانی ، هم آیی دستوری ، انسجام کلام ، باباطاهر