ماهیت حداقل سن مسیولیت کیفری اطفال و نوجوانان در حقوق کیفری ایران

تعیین حداقل سن مسیولیت کیفری اطفال، از چالشهای مهم حقوق کیفری اطفال معارض با قانون است. قانونگذار در قانونمجازات اسلامی مصوب 1392 با تبعیت ازنظر مشهور فقها سن بلوغ در دختران را 9 سال و در پسران 15 سال قمری دانستهاست. اما قرار دادن سن بهعنوان معیار مسیولیت کیفری مغایر با واقعیت فیزیولوژی بدن و شرایط محیطی است. سن تنهامی تواند به عنوان امارهای برای تحول فکری و رشد عقلانی باشد. درحالیکه در منابع اسلامی رسیدن به سن بلوغ شرعی ملاکخروج از کودکی و ورود به دنیای بزرگسالی و مترادف با مسیولیت کامل کیفری محسوب شده است. در قانون مجازات اسلامیجدید نیز در کنار پذیرش سن 18 سالگی به عنوان سن کودک و نوجوان، یک تقسیم بندی دیگر نیز داشته به نحویکه دورهکودکی و نوجوانی به چهار دوره شامل بدو تولد تا 9 سالگی، 9 تا 12 سالگی، 12 تا 15 سالگی و 15 تا 18 سالگی تقسیم کردهاست، ضمانت اجراهای کیفری به اطفال و نوجوانان مرتکب بزه تحمیل میشود و واکنش های کیفری عمدتا جنبه آموزشی واجتماعی دارد. وجود این مرحله ناشی از پذیرش چند مسیله بنیادین است: اول، وضعیت و ویژگی های خاص کودکان، دوم،قابلیت تربیت پذیری کودکان و اینکه نظام عدالت باید در مورد آنها تبدیل به نظام تربیتی گردد. زیرا هدف نه تنها تنبیه و ارعابآنها نیست، بلکه بازگرداندن آنها به جامعه است. این پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای انجامیافته است. حداقل سن مسیولیت کیفری در حقوق ایران مطابق نظر مشهور فقها 9 سال برای دختران و 15 سال برای پسراناست. لیکن مطابق ماده 148 در مورد افراد نابالغ، براساس مقررات این قانون، اقدامات تامینی و تربیتی اعمال می شود. از اینرو، در حقوق کیفری ایران مسیولیت کیفری مطلق پیش بینی نشده است. به عبارتی دیگر، مسیولیت کیفری نسبی و تدریجیپذیرفته شده است.

کلیدواژه ها:

حداقل سن مسیولیت کیفری ، رشدکیفری ، مسیولیت کیفری دفعی ، مسیولیت کیفری تدریجی