تحلیل اثرات انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بر وضعیت شهرسازی امروز ایران

شهر به عنوان موضوع علم شهرسازی، واژه ای بسیار پیچیده و سهل و ممتنع است و این مفهوم به ویژه بعد از انقلاب صنعتی معنایی بسیار متفاوت تر از قبل یافته است. در ایران نتایج حاصل از انقلاب اسلامی به عنوان مهمترین تحول قرن بیستم کشور و بعد از آن نتایج ناشی جنگ تحمیلی باعث شکل گیری تغییر و تحولات و ایجاد مشکلاتی در شهر و شهرسازی کشور شد که امروزه دسترسی به راه حل مناسب آن مستلزم تحلیل درست این نتایج و منشاء آنهاست. مهاجرت های گسترده روستا - شهری، تثبیت گونه ای ناقص از شهرسازی مدرن در کشور، تخریب گسترده بافت های شهری، تنوع و گوناگونی قوانین شهری - که بیشتر جنبه کالبدی داشته و فاقد محتوا بودند - به همراه نبود برنامه ریزی مشخص شهری و منطقه ای را می توان از مهمترین نتایج این دو رخداد عظیم در شهرهای کشور به حساب آورد. در این نوشتار نخست ضمن تحلیل وضعیت شهر و شهرسازی کشور در زمان وقوع انقلاب اسلامی، سعی شده است از طریق روش تحلیل مقطعی – تداومی مهمترین آثار و نتایج جنگ تحمیلی ارزیابی و تحلیل شود. نتایح حاصل از تحقیق و مقایسه آن با زمان حاضر نشان می دهد که با گذشت حدود سه دهه از پایان جنگ و اجرای پنج برنامه توسعه عمرانی، اقتصادی و فرهنگی در کشور، هنوز شهرهای ایران با چالش ها و مشکلات جدی مواجه بوده و دست یابی به اهداف مورد نظر در سند چشم اندار 1404 حداقل از نظر شهرسازی مستلزم تلاش جدی تر و تغییرات بنیادین در نگرش های موجود خواهد بود.

کلیدواژه ها:

شهرسازی ، جنگ تحمیلی ، انقلاب اسلامی ، شهرسازی خردگرا ، ایران