کاربرد روش های بعد همبستگی و فضای فاز در تحلیل دبی ایستگاه های پایین دست زاینده رود

دبی جریان رودخانه به دلیل تاثیر عوامل مختلف با روابط غیرخطی بر این پدیده طبیعی، باعث شده است که جزو سیستم های تصادفی شمرده شود. در دهه های اخیر، این تیوری نشان داده که بسیاری از سیستم های پیچیده که رفتاری ظاهرا تصادفی دارند تنها تحت تاثیر چند پارامتر محدود هستند و در کوتاه مدت نیز قابل پیش بینی اند. در این پژوهش، با بکارگیری شاخص های آشوبی، به وضعیت دینامیک سری زمانی دبی جریان رودخانه زاینده رود در بازه زمانی سال های 92-1350 پرداخته شده است. داده های ایستگاه های هیدرومتری پل زمانخان و پل کله در رودخانه زاینده رود در مقیاس زمانی ماهانه مورد بررسی قرار گرفتند. پس از محاسبه زمان تاخیر بهینه و بعد محاط، فضای فاز با استفاده از روش تاخیرها ترسیم شده است. سپس، با استفاده از شاخص بعد همبستگی، امکان وجود آشوب در دبی رودخانه بررسی شد. طبق نتایج، برای ایستگاه های پل زمانخان و پل کله، مقدار غیر صحیح بعد همبستگی به ترتیب برابر 03/3 و 18/5 است که نشان از آشوبی بودن جریان در این ایستگاه ها دارد. حاکم بودن آشوب با بعد همبستگی کم و متوسط حاکی از قابل پیش بینی بودن سری زمانی دبی جریان در فواصل زمانی کوتاه مدت در این بخش از رودخانه زاینده رود می باشد.

کلیدواژه ها:

فضای فاز ، بعد همبستگی ، دبی زاینده رود ، مقیاس ماهانه