عناصر مشترک هنر خاتم کاری و معماری اسلامی

در زمان های گذشته که هنوز معماری بر پایه دانش آکادمیک بنیاد نهاده نشده بود، فرم تزیینات، ابعاد و اندازه های ساختمان و تناسب بین فرم و زیبایی بنا، بر اساس هندسه ای بود که از نسلی به نسل دیگر انتقال می یافت؛ این هندسه همواره از زبانی ساده و درخور فهم بهره می برد. هندسه ای که بسیار دقیق و دارای بنیان ریاضی استواری بود. یکی از ساختارهای هندسی، مثلث های هنجار است. این ساختار موارد کاربرد گسترده ای از ترسیم و اجرای پلان ساختمان، تا ترسیم و اجرای تزییناتی همچون گره چینی و کاربندی دارد. در سراسر تاریخ پر فراز و نشیب ایران که مملو از رویدادهای مختلف است. آثار موجود هنرهای ایرانی در اقصی نقاط عالم نشان می دهد که مردم این سرزمین در تمام ادوار تاریخی، همواره زندگیشان با ذوق، سلیقه و زیباپرستی همراه بوده است. عشق به زیبایی و برگرفتن عبرت در تمام دوره ها موضوع اساسی هنرهای اساسی هنرهای ایرانی بوده است. چندانکه دستان هنرمندان با نقش و رنگ همیشه و در همه جا زیبایی طبیعی را بصورت طرحها و نقش ها در خاتم کاری ها، کاشیکاری ها و... منعکس کرده اند. هنر خاتم کاری از جمله هنرهای سنتی و ملی سرزمین ایران که پیشینه آن با استناد به رحل چوبی موجود در متروپولیتن به دوره ایلخانان باز می گردد. هندسه یکی از بنیان های هنر و معماری سنتی ایران است که در سراسر آثار فاخر به جای مانده از گذشته، می توان نمودهایی از آن را مشاهده کرد. این مهم در معماری اهمیت بیشتری می یابد. زیرا بنای کار معماری (ساختن) است و برای ساختن لازم است در یک هندسه و نظم دقیق استفاده شود. نه تنها آثار معماری سنتی ایرانی از دوره باستان تا دوران اسلامی از هندسه بهره برده اند این مقاله بر آن است تا ضمن شناخت دقیق از اصول هندسی موجود در معماری سنتی و خاتم کاری رابطه آنها را با هم مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه ها:

خاتم کاری ، معماری اسلامی ، هندسه و رنگ ، تناسبات