بررسی کالبدی مدارس قاجاریه شیراز (نمونه موردی: مدارس منصوریه، هاشمیه، مقیمیه، نظامیه، مکتب خانه قوام )

یکی از بناهای مهم معماری دوره اسلامی ایران، مدارس می باشد. که با شکل گیری نظامیه ها در دوره سلجوقی آغاز و با فراز و نشیب هایی در دوره قارجاریه به اوج خود رسید. مدرسه مکانی مقدسی است که در آن به فرضیه علم آموزش و فراگیری علمی پرداخته می شود. این نهاد طی گذشت زمان و با توجه به نیاز گسترده بشر به فضای آموزشی دستخوش تغییرات و تحولاتی گشته است برای مثال: آموزش و پرورش قبل از اسلام در آتشکده ها، مراکز مذهبی، خانه ها و مراکز حکومتی و بعد از اسلام در مسجد مدرسه ها انجام می شد. یعد از اسلام تحولاتی در تشکیلات آموزش و پرورش ایران به وجود به وجود آمد بدین طریق که ساختمان های مساجد، از شکل ساده خود خارج شده و در آنها حوزه های درس و اتاق هایی برای سکونت طلاب علم بوجود آمدند. بتدریج مدارس از مساجد جدا و در جوار مساجد بوجود آمدند. در کشور ما مهمترین مراکز تعلیم و تربیت از صدر اسلام تاکنون خانواده، مسجد، مکتب و مدرسه بوده است. تاسیس مدارس به سبک جدید از حدود 160 سال پیش در زمان قاجاریه مورد توجه بوده است. این تحقیق سعی دارد تا با روش توصیفی تحلیلی و مقایسه ای و با مطالعات کتابخانه ای و میدانی به ارزیابی و بررسی نوآوری ها و تغییرات موجود در طرح کلی مدارس دوره قاجاریه شیراز بپردازد. بدین منظور پنج باب از مدارس دوره قاجاریه ( مدارسی که در دوره قاجاریه ساخته و یا در دوره قبل ساخته شده و در دوره قاجاریه به اوج فعالیت خود رسیدند ) مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته های تحقیق نشان می دهد مدارس دوره قاجار چندان پیرو الگو معماری مشخص نیستند اما دارای پیچیدگی و تنوع فضایی بیشتر می باشند و نحوه آموزش در آن ها مختلف و متنوع است.

کلیدواژه ها:

معماری قاجاریه ، مدرسه ، مسجد ، آموزش و پرورش