بررسی و تحلیل نقوش سفالینه های سایه نما در عصر سلجوقی و اهمیت آن در فرهنگ ایرانی

ساخت سفالینه های سایه نما در سده میانه در دوره سلجوقی رواج داشت.تزیین این سفالینه ها که روی بدنه های خمیر سنگی اولیه با حکاکی بر سطح گلابه مشکی صورت می گرفت، نقوش متنوعی از جمله نقوش حیوانی، انسانی، گیاهی و غیره را شامل می شد. برخی از این نقوش به عنوان نفش اصلی برای تزیین بدنه سفالی بکار می رفت؛ در حالی که برخی دیگر صرفا جهت پر کردن زمینه بوده است. بنابراین پرسشی در اینجا مطرح می شود که نسبت نقش و زمینه در این سفالینه ها چگونه است هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل نقوش بکار رفته در سفالینه های سایه نماست که به شناخت نقوش این نوع سفال می انجامد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و گردآوری داده ها با مطالعات کتابخانه ای و عکاسی از نمونه های موجود این نوع سفال در حوزه هنرهای اسلامی به بررسی نقوش و ارتباط آن ها با زمینه و فرم اثر می پردازد. بر اساس نتایج حاصل از این مقاله ساخت سفال سایه نما در سده 5 تا 7 میلادی رواج داشته و متاثر از سفال های گلابه ای دوره سامانی و تکنیک اسگرافیتو در دوره های قبل است. نقوش متنوع این سفالینه ها زیر لعاب عاجی یا فیروزه ای رنگ حالتی سایه وار را ایجاد کرده، برخی از این نقوش متاثر از هنر قلمزنی دوره ساسانی است و در برخی دیگر تاثیر فرهنگ، ادبیات و مذهب دیده می شود. قرارگیری این نقوش بر روی بدنه سفالی نیز متاثر از فرم آن است که با بررسی آن ها این مهم حاصل می شود

کلیدواژه ها:

سفال سلجوقی ، سفال سایه نما ، نقوش سفال سایه نما ، فرهنگ ایرانی