بررسی کمی و کیفی تمثیل های فشرده در دیوان خاقانی شروانی

تمثیل گونه ای هنری از کاربرد کلام است که گوینده یا نویسنده با به کارگیری آن به بیان نکته های اخلاقی، اجتماعی، عرفانی و ... در قالب داستان یا حکایتی کوتاه در حوزه ی تعلیم و تربیت می پردازد. این شگرد ادبی در مسیر چند ساله ی خویش در هر سبک ادبی جلوه ای متفاوت به خود گرفته است. پس از سبک خراسانی در سبک آذربایجانی و شعر خاقانی نمودی ویژه دارد. شاعر هر جا بخواهد از تمثیل به همراه آرایه ها و پیرایه های بدیعی دیگر (لفظی و معنوی) و صورت های خیالی، مفاهیم کنایی و مجازی- که یکی از تفاوت های شاعران سبک آذربایجانی با شاعران سبک عراقی است- کمک می گیرد. این پژوهش بر آن است تا میزان و چگونگی بهره مندی خاقانی از شگرد تمثیل (به ویژه تمثیل های فشرده) را نشان دهد، مسیله ای که با مطالعه ی دیوان او، به ویژه بخش قصایدش به نوعی خاص به چشم می آید. روش پژوهش بدین ترتیب است که ابتدا تعریفی دقیق و صحیح از تمثیل ارایه شود و پس از آن تقسیم بندی تمثیل براساس حجم صورت گرفته و در نهایت به تمثیل های فشرده ی به کاررفته در دیوان خاقانی پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

خاقانی ، تمثیل ، تمثیل فشرده ، تمثیل گسترده