بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه دارویی مرزه کوهی Satureja mutica در منطقه رویشی شرق استان مازندران مطالعه موردی: مراتع هزار جریب بهشهر

مراتع به عنوان یکی از سرمایه های اصلی کشور از دیرباز مورد استفاده واقع شده اند و عموما تصور بر این بوده که تنها علوفه ی تولیدی، محصول اصلی مراتع می باشد. در حالیکه یکی از فرآورده های اصلی مراتع، گیاهان دارویی است از جمله گیاهان دارویی موجود در کشور، گیاه مرزه کوهی Satureja mutica متعلق به خانواده نعناعیان می باشد که در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد. مرزه کوهی گیاهی است بوته ای با قاعده نسبتا چوبی، به ارتفاع 30 تا 50 سانتیمتر ، با شاخه های گلدهنده متعدد، عصاره بخش هوایی این گیاه در طب سنتی ایران، نیرودهنده و تقویت کننده بدن، تسهیل کننده عمل هضم، مقوی معده، مدر، بادشکن، رفع اسهال و ضد انگل، درمان دردهای عصبی و نرمی استخوان، رفع گرفتگی معده و روده، بهبود دردهای روماتیسمی، ضد سرفه و خلط آورف ضد انعقاد خون و کاهش وزن می باشد هدف از این تحقیق بررسی ترکیبات اسانس اندام های هوایی گیاه مرزه کوهی در منطقه هزار جریب بهشهر بوده است در این تحقیق، اندام های هوایی گیاه جمع آوری و پس از خشک شدن در دمای محیط، توسط دستگاه کلونجر مورد اسانس گیری قرار گرفت و شناسایی ترکیبات به وسیله دستگاه های GC/MS و GC انجام شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق، اسانس حاصل از این گیاه به رنگ زرد به بازده 2/02 درصد برحسب وزن خشک w/w بدست آمد که وجود 80 ترکیب را نشان می دهد که در مجموع 85/01 درص کل اسانس این گیاه را تشکیل می دهند. از میان ترکیب های شناسایی شده، فنول 30/64 درصد، بنزن 19/06 درصد، گاماترپینن 8/56 درصد، کاریوفیلن اکسید 5/23 درصد، اسپاتولنول 3/24 درصد، الفا توجن 2/43 درصد، بتا میرسن 2/41 میرسن 2/41 درصد الفا پینن 1/75 درصد و بتا ترپینیول 1/17 درصد ترکیب های مهم این گیاه می باشند نتایج نشان داد که ترکیبات فنول و بنزن به عنوان ترکیب شاخص در گونه مرزه کوهی در منطقه هزار جریب بهشهر بوده است.

کلیدواژه ها:

اسانس ، مرزه کوهی ، هزار جریب بهشهر ، ترکیبات شیمیایی