مرگ و میر افتراقی در ایران و مناطق پنج گانۀ آن براساس یافته های طرح ارج 78-1377

میزان مرگ و میر یکی از شاخصهای اصلی در مطالعات جمعیتی است، این میزان از آن جهت که در محاسبه رشد جمعیت از آن استفاده می شود نقش کلیدی در طرحهای توسعه دارد میزان های وابسته به آن مانند مرگ و میر اطفال و امیدزندگی نیز از جمله شاخصهایی هستند که برای ارزیابی سطح توسعه یافتگی کشورها به آنها استناد می شود علیرغم اهمیت این شاخصها محاسبه مستقیم آنها به دلیل نقص اطلاعات پایه اعم از ثبتی و آمارگیری در اغلب کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما با مشکل رو برو است. به همین دلیل برای محاسبه آنها اغلب از روشهای غیر مستقیم استفاده می شود. در این مقاله علاوه بر محاسبه این میزانها به روش مستقیم به تفکیک مناطق برحسب شهری و روستایی آنها، از روشهای غیرمستقیم استفاده شده است. اطلاعات پایه محاسبات این مقاله از طرح اندازه گیری رشد جمعیت 78-1377 که توسط مرکز آمار ایران در آبانماه سال 1377 اجرا شد تهیه شده است. روش انتخاب خوشه های نمونه درهر یک از نقاط شهری یا روستایی کشور (احتمال تناسب با تعداد خانوار معمول ساکن هر بلوک یا آبادی) و به صورت سیستماتیک خطی انتخاب شده است این طرح دارای 2397 خوشۀ شهری و روستایی بوده است، برای محاسبۀ تعداد خانوار نمونۀ مورد نیاز در نمونه گیری خوشه ای در هر یک از نقاط شهری یا روستایی مناطق پنج گانه تعداد افراد نمون مورد نیاز در همان منطقه بر متوسط بعد خانوار همان منطقه تقسیم شده است، برا یتعیین تعداد خوشه های نمونۀ مورد نیاز در نقاط شهری یا روستایی هر یک از مناطق پنجگانه تعدادخانوار مورد نیاز در آن منطقه بر عدد 50 ( تعداد خانوار معمولی ساکن در هر خوشه) تقسیم شده است. سپس تعداد خوشۀ نمونه در نقاط شهری یا روستایی هر منطقه بین استانهای تشکیل دهنده آن منطقه به نسبت تعداد خانوار معمولی ساکن در نقاط شهری یا روستایی آن منطقه توزیع شده است.