مطالعه و سیر تحول نقوش چلیپایی در تزیینات آثار دوره اسلامی شهرستان مراغه

نقوش چلیپایی به لحاظ تاریخی و هنری یکی از نقوش ارزشمندی است که در ادوار پیش از اسلام برای تزیینهنرهای مختلف به کار رفته است و این نقوش در تزیینات آثار دوره اسلامی نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است.هر چند اصالت آن را به سرزمین ایران نسبت میدهند، در بسیاری از نقاط جهان و تمدن های باستانی کهن نیز،این نماد مشهود است. در این مقاله به بررسی مفاهیم، زیبایی شناسی و سیر تحول این نقوش در تزیینات آثاردوره اسلامی (معماری و سفالینه) شهرستان مراغه از آغاز تا پایان دوره قاجار و پهلوی پرداخته شده است.تصاویری که از این نشان بر روی آثار هنری و معماری به دست آمده مورد توجه بسیاری از محققین است. از نظرهنری نیز تکرار نشان چلیپا بر روی آثار متنوعی که از تمدنهای مورد نظر به دست آمده حایز اهمیت است.هنرمندان متفکر دوران اسلامی از همان ابتدا به اهمیت نمادگرایی و زیبایی شناسی این نقوش پی بردند و برهمین اساس با کاربرد آنها، این نقوش را به یکی از عناصر اصلی تزیینی دوره ی اسلامی تبدیل کردند. در اینراستا آنها را به صورت جداگانه و یا با تلفیق با سایر نقوش هندسی و کتیبه ای، در زمینه های مختلف هنری بهکار بستند. طرحهای به کار رفته بر مبنای نقوش هندسی شکل گرفته اند که با کمی تامل، به اهمیت نقش چلیپادر میان نقوش هندسی پی میبریم؛ لذا با توجه به تنوع و گونه های مختلف این نقشمایه در هنر و معماری دورهاسلامی شهرستان مراغه، در این مقاله سعی شده است نخست به مطالعه و تحلیل گونه های مختلف این نقشپرداخته شود و سپس پیشینه ی نقش، تحولات و خاستگاه آن مورد بررسی قرار گیرد. از این رو انتظار می رود درپایان این مقاله، تحلیل جامعی از سیر تحول نقش چلیپا در آثار دوره اسلامی شهرستان مراغه ارایه گردد.

کلیدواژه ها:

نقوش چلیپایی ، تزیینات هنر و معماری اسلامی ، زیبایی شناسی ، نمادشناسی