بررسی شدت، مدت و فراوانی خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخص SPI به روش گشتاورهای خطی. مطالعه موردی (حوضه آبریز گرگانرود)

خشکسالی را می توان به عنوان پدیده ای معرفی کرد که علاوه بر برجای گذاشتن خسارات فراوان، خطر وقوع آن نیز در کلیه نقاط جهان وجود دارد. با توجه به وجود کمبود آب در ایران، ضرورت مدلسازی خطر خشکسالی با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی کشور امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. این تحقیق، فراوانی خشکسالی برای یک دوره سی ساله از سال 1363 تا 1393 در حوضه آبریز گرگانرود در استان گلستان را براساس داده های بارش ماهانه از 27 ایستگاه باران سنج توزیع شده در حوضه بررسی می کند. حوادث خشکسالی با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI) اعمال شده در پنجره های زمانی 3 و 6 ماه متوالی مشخص شده است. برای انجام تحلیل منطقه ای با برآورد پارامتر مربوط به آزمون ناجوری، وضعیت داده ها از لحاظ مناسب بودن برای تحلیل فراوانی منطقه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس با استفاده از آزمون ناهمگنی منطقه ای، درجه غیرهمگنی در ایستگاه ها برآورد گردید. سپس با استفاده از آزمون نکویی برازش منطقه ای مبتنی بر گشتاورهای خطی یکی از توزیع های رایج انتخاب و تعیین شد. در نهایت شدت خشکسالی مورد نظر با احتمالات برای هر کدام از ایستگاه ها به دست آمده و نقشه آنها تهیه گردید. با توجه به نقشه های تهیه شده از مولفه های شاخص SPI مشخص شد که هر چه به سمت شرق حوضه پیش می رویم روند افزایش شدت و سختی خشکسالی با افزایش دوره بازگشت هرچند به میزان کم قابل رویت است. همچنین تغییرات مکانی و مدت زمان رخداد خشکسالی در بازه های زمانی 3و 6 ماهه افزایش یافته و مناطق شرق و شمال شرق حوضه مطالعاتی، به عنوان مناطقی که دارای تحت تاثیر خشکسالی های بلندمدت تری قرار می گیرند ظاهر می شوند.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، تحلیل فراوانی منطقه ای ، شاخص SPI ، گشتاورهای خطی ، استان گلستان