تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای (SWOT) توسعه ICT روستایی و دفاتر خدمات رسانی در ایران

در پارادایم‌های فکری و رویکردهای نوین توسعه روستایی، بهره‌گیری از دانش و اطلاعات و به تبع آن ابزارها و تکنولوژیهای انتقال و تبادل آن، حائز اهمیت و جایگاه ویژه‌ای است. بر همین اساس، در راهبردهای توسعه پایدار، جامعه محور و یکپارچه روستایی، بهره‌گیری از ساختارها و برنامه‌های مرتبط با معماری اطلاعات و مدیریت دانش که امروزه در شکل نوین آن در بسترهای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات قابل انجام است، از اولویت بالایی برخوردار بوده و براحتی می‌توان کارکردهای گوناگون توسعه را در ارتباطی تنگاتنگ و هم افزا با کارکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی نمود. فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه‌ای در هم تنیده از اجزاء مرتبط با یکدیگر، شامل زیرساختها و فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، کاربردها، خدمات، نیروی انسانی و نیز ساختارها و سازمانهای متولی است که در ارتباط با نظام اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی یک کشور فعالیت می‌نمایند. در نظام مرتبط با ICT روستایی، چنین مجموعه‌ای می‌بایست تمرکز بر محیط‌های روستایی نموده و در تعامل با سطوح توسعه، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. لذا، ICT روستایی، مقوله‌ای پیچیده بود و توسعه آن مستلزم تعامل همزمان ابعاده سه‌گانه فناوری، خدمات و آگاه‌سازی (شروع لازم) با درنظرگیری نوعی نظام پشتیبانی سازمانی، نیروی انسانی، برنامه‌ای و همانند آن (شرط کافی) می‌باشد. یکی از ابزارهای لازم برای راهگشایی و استفاده از قابلیتهای ICT روستایی، شناسایی و تحلیل دقیق ابعاد مختلف خاصه بررسی نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت‌ها و تهدیدهای مطرح می‌باشد. به منظور استخراج گویه‌های مرتبط، اقدام به ارائه نتایج برخی از مطالعات و پژوهش‌ها و ادبیات علمی موجود، از سه منبع شامل بررسی شرایط دوازده وزارتخانه دارای ارتباط مستقیم خدمات رسانی به محیط‌های روستایی، مطالعه کیفی صورت پذیرفته در 60 روستا و یافته‌های بدست آمده از منابع داخلی و خارجی و مرور اسناد بالادست، شده است. برخی از مهمترین پیشنهادات تحقیق عبارتند از: - برنامه‌ریزی جهت توسعه و تقویت ICT روستایی و دفاتر خدمات رسانی، به ترتیب با کاهش تهدیدها (تدوین سند فرابخشی آگاه‌سازی، شناسایی و استفاده از پیمانکاران مجرب، تدوین دستورالعمل‌های الزام‌آور جهت فعالیت هماهنگ آگاه‌سازی، شناسایی و استفاده از پیمانکاران مجرب، تدوین دستورالعمل‌های الزام‌آور جهت فعالیت هماهنگ آگاه‌سازی، تقویت دیدگاه مدیران جهت افزایش آگاهی در خصوص ICT روستایی، کاهش فرهنگ سازمانی مقاوم به تغییر)، کاهش نقاط ضعف (شناسایی و بهره‌گیری از نیروهای انسانی ماهر در سطوح محلی، بهره‌گیری از ساختار فرآیند گرا و متعهد سازمانی، افزایش توجه به مولفه آگاه‌سازی در ICT روستایی، توجه توأمان به ابعاد مختلف خدمات رسانی پایه‌ای و ظرفیتی و انسجام بخش بین برنامه‌های مختلف و تمرکز بر گروه‌های هدف)، تقویت نقاط قوت (بهره‌گیری مطلوبتر از ابزارهای رسانه‌ای و خدمات رسانی مطلوبتر، تقویت نهادهای محلی متمایل به همکاری، بهره‌گیری از اطلاعات فعلی روستائیان خاصه در حوزه خدمات پایه، ایجاد انگیزه خدمات رسانی در بستر ICT در مدیران بخشهای مختلف و آگاه‌سازی در خصوص آنها) و در انتها تقویت فرصتها (بهبود مستمر خدمات پایه، انطباق فعالیتها با توجه به وضعیت اسناد بالادست، بهره‌گیری از امکانات محیطی همانند وضعیت وضعیت توسعه یافتگی منطقه‌ای و زیرساختهای موجود در محیط‌های روستایی) (هر سه طیف زمانی/ساختاری-کارکردی/درون، بین و فرابخشی/اصلاحی-بنیادی). - برنامه‌ریزی دو مرحله‌ای جهت توسعه و تقویت ICT روستایی با توجه و تأکید بر این اصل که در کوتاه‌مدت، استراتژی مورد استفاده مستقر در ناحیه ST (تنوع) بوده و در میان و بلندمدت، استراتژی مورد استفاده مستقر در ناحیه WT، کاهش یا عقب‌نشینی) می‌باشد (هر سه طیف زمانی/ساختاری-کارکردی/درون، بین و فرابخشی/اصلاحی-بنیادی).