عوامل موثر بر رخداد پدیده گردوغبار در سیستان و راهکارهای تعدیل آن

پدیده گردوغبار نمودی از فرسایش بادی و در ردیف بزرگ ترین مشکلات جدی محیط زیستی در نواحی مشخصی از جهان قرار دارد. امروزه، سیستان به عنوان کانون بحرانی فرسایش بادی و وقوع طوفان های گردوغبار در کشور ایران مطرح است. تعداد کانون های بحرانی فرسایش بادی تا قبل از خشک شدن دریاچه هامون، سه کانون میانکگی، تاسوکی شیله و جزینک بود و هم اکنون کل سطح دریاچه هامون با مساحتی حدود 450 هزار هکتار، محل برداشت و حمل ذرات ماسه ای به طرف شهر زابل و روستاهای در مسیر جریان باد، شده است. منطقه سیستان به دلیل وابستگی به آب رودخانه هیرمند، دارا بودن خاک آبرفتی با لایه های متناوب ماسه و رس، وزش بادهای 120 روزه، پایین بودن میزان ریزش های جوی، دما و تبخیر بالا، فقر پوشش گیاهی و بروز خشکسالی های اخیر، به عرصه ای مناسب برای حرکت ماسه های روان و ذرات گردوغبار تبدیل شده است. منشا طوفان های منطقه سیستان به طور عمده، بر روی بستر دریاچه هامون سابوری قرار دارد. از این رو، دولتمردان ایران باید دغدغه خاصی در مورد تقسیم آب رودخانه هیرمند بین دو کشور ایران و افغانستان داشته باشند و مطالبه حقآبه ایران را در منطقه ژیوپولتیک شرق کشور جدی بگیرند که هم منطقه از نعمت وجود آب در کشاورزی و صنعت برخوردار شود و هم در صورت وجود آب در دریاچه هامون و رودخانه های منطقه، خود به خود و به طور طبیعی فعالیت های مورفودینامیکی باد بسیار کاهش یابد. این مقاله سعی بر آن دارد با تعیین عوامل موثر بر وقوع فرسایش بادی و پدیده گردوغبار در منطقه سیستان، راهکارهای جلوگیری از وقوع آن را ارایه نماید.

کلیدواژه ها:

سیستان ، فرسایش بادی ، گردوغبار ، محیط زیست