بررسی دیدگاه شیخ قطیفی(ره9 و محقق کرکی(ره) در خصوص دریافت خراج از زمین مفتوح عنوه و انفال و مقایسه آن با دیدگاههای امام خمینی (ره)

شیخ فاضل قطیفی(ره) رساله خراجیه السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعه اللجاج را در خصوص حرمت خراج و در پاسخ به رساله قاطعه اللجاج شیخ علی کرکی، نگاشته است. شیخ علی کرکی یا محقق کرکی، استاد شیخ قطیفی، از برجسته ترین فقها و عالمان بزرگ شیعی در دوره صفویه در قرن دهم هجری است. این دو فقیه گرانقدر در ابواب فقهی بسیاری بخصوص مسیله خراج، مناظرات و اختلاف نظرات بسیاری داشته اند. امام خمینی(ره) نیز که از فقهای عصر حاضر است، در مسیله خراج دیدگاه موافق با نظرات محقق کرکی داشته در بسیاری از موارد با ایشان هم عقیده است. در نگاه کلی به مسیله خراج مالیات سرانه از زمینه ای فتح شده محقق کرکی و امام خمینی (ره) زمینهای مفتوح عنوه یعنی زمینه ایی که با زور و شمشیر و جنگ بدست آمده را در زمان غیبت امام علیه السلام، ملک تمام مسلمین دانسته و معتقد به گرفتن خراج از زمینه ای مفتوح عنوه بصورت مقاسمه از شیعیان می باشند، در حالیکه شیخ قطیفی زمینهای مفتوح موات را متعلق به امام علیه السلام و زمینه ای معمور و آباد را متعلق به مسلمین دانسته و قایل به سقوط خراج از شیعیان می باشد. در خرید و اخذ خراج از کارگزار ظالم نیز محقق کرکی با تکیه بر اخبار وارده آن را جایز دانسته که شیخ قطیفی دلالت حدیث را بر جواز خرید از ظالم جایز نمی داند و معتقد است این حدیث هیچ دلالتی بر حلیت خراج و حلیت دریافت آن از ظالم ندارد. از دیدگاه امام خمینی (ره) نیز گرفتن خراج از کارگزار ظالم فقط با عقد ذمه صحیح می باشد.