نقش طراحی نمادپردازانه میدان ها در ایجاد هویت مکان در فضاهای شهری (نمونه مورد مطالعه: میدان آزادی تهران)

در گذشته، فضاهای شهری ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و شهرها و فضاهای شهری، شخصیت و هویت ویژه ای داشتند. وجود فضاهایی ماندگار، مانند میدان ها، جلوخان ها، ورودی شهر ها و ... در شهرهای قدیم ایران که همچنان در ذهن مردم ماندگارند، موید این مساله است. این فضاها به شهروندان اجازه می دادند تا با حضور در آنها، سنت ها و فرهنگ های اصیل معماری ایرانی را درکاربری های معاصر خود درک کنند. همچنین رعایت الگوهای سنتی، در طراحی این فضاها، سبب گشته بود تا معماری هر شهر و منطقه، مطابق با فرهنگ و تاریخ آنجا بوده و از سایر مناطق و فرهنگ ها متمایز گردد.در میان فضاهای شهری، میدان ها، از جمله مهم ترین فضاها می باشند، که امروزه به طراحی آنها کمتر توجه شده است و اکثر میدان های نوساز شهری در ایران، فاقد طراحی صحیح برای هویت بخشی به فضای شهری می باشد. در ظاهر این میدان ها، تنها محوطه هایی هستند که به تسهیل تردد وسایل نقلیه پرداخته و به صورت گره های شهری درآمده اند. اما آنچه امروزه ضروری به نظر می رسد، خلق فضاهای شهری است، که بتوانند علاوه بر برقراری ارتباطی مناسب با بافت شهری، از کیفیت مناسبی به منظور جذب همگان برخوردار بوده و با فرهنگ ایرانی و سنتی مطابقت داشته باشد. مطالعات در عناصر شهری گذشته وکشف روابط آنها با هم برای هویت بخشیدن به ساختار شهرهای کنونی لازم است، تا المان های شهری بتوانند همچون گذشته، اثربخشی و کارکرد داشته باشند. توجه به شهرسازی و معماری قدیم نشان دهنده همدلی با آن است و شاید تنها راه حل برای هویت بخشی به سیمای شهرهای بی هویت کنونی که حاصل التقاط فرهنگی است، باشد.در این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی میدان آزادی تهران، پرداخته شده است. هدف از این پژوهش آن است تا با بررسی این میدان، به عنوان یک فضای شهری با طراحی نمادپردازانه و همچنین تبعیت از الگوهای معماری سنتی و الهام از گذشتگان، بتوان میدان های شهری آشفته امروز را به فضاهایی شهری متناسب با هویت و فرهنگ ایرانی تبدیل نمود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که معماری نمادپردازانه ایرانی در میدان آزادی تهران، توانسته است در ایجاد هویت در یک فضای شهری، موفق عمل کند و از طریق طراحی با الگوهایی نمادپردازانه و بازگشت به الگوهای معماری سنتی ایرانی،می توان میدان های شهری را، با کیفیتی مناسب برای جذب و استفاده شهروندان و عملکرد چند بعدی، طراحی نمود.

کلیدواژه ها:

فضاهای شهری ، میدان های شهری ، طراحی نمادپردازانه ، هویت مکان