مفهوم و حضور نور در فرهنگ معماری مساجد اسلامی

نور از عوامل موثر بر ارزش فضایی است که به عنوان غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت، همواره در معماری اسلامی وجود داشته و در واقع نشان عالم والا و فضای معنوی است. به همین ترتیب نور در معماری ایرانی همیشه به منزله روشن کردن کامل فضای معماری بکار نمی رود بلکه گاهی جنبه عرفان و تقدس به خود گرفته و جنبه های دیگر فضا را تحت تاثیر قرار داده و گاهی بر آنها تاکید می کند. این مقاله به بررسی حضور نور و مفهوم آن در فرهنگ معماری مساجد پرداخته است در مساجد، نور روزعلاوه بر جنبه عملکردی، به عنوان نمادی عرفانی و نشانه ای از حضور خداوند تلقی می شده که حس خشوع وفروتنی آدمی رادرپیشگاه پروردگارش برمی انگیزد. ازاینرو سعی میشده به منظور بهره گیری ازنور روز برای شکل دادن به فضای معنوی مساجد، از عناصر معماری سنتی ایرانی برای هدایت هر چه بهتر و مناسب تر آن استفاده شود. اهداف مورد نظر در این پژوهش بررسی حضور نور در ارتقا کیفیت معماری فضا و همچنین بررسی حضور نور در تعالی و نزول ویژگی های مکان های اسلامی بوده است. شیوه پژوهش در این نوشتار بر مطالعات کتب و اسناد کتابخانه ای همراه با بررسی میدانی و تحلیل و تفسیر آنها متکی است. و شایان ذکر است که نتایج بدست آمده از این مقاله کلیات بکار رفته در ارتباط با حضور معنوی نور در طراحی فضاهای اسلامی مانند مسجد مورد ارزیابی قرار گرفت و بواسطه آن تغییر در کیفیت و کمیت آن فضا را به مکان تبدیل نمود.

کلیدواژه ها:

حضور نور ، مسجد ، معماری اسلامی ، فرهنگ ، مفهوم نور