تجزیه و تحلیل نقوش پرندگان بر روی سفال های پیش از تاریخ شمال غرب ایران

فلات ایران مهد و زادگاه اصلی سفالینه های منقوش است. این سفالینه ها در دوره های مختلف از نظر شکل، تناسب، توازن و ابداع در لعاب دهی و تزیینات، بسیار ممتاز و بی نظیرند. تزیینات و نقوش ظروف سفالین به حدی متنوع و متعدد است که می توان آنها را به چند گروه تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داد. نقش پرندگان نیز یکی از نقوش متداول سفالینه های ایران است. انسان از دیر باز به پرندگان علاقه داشت و آنان را عامل نزول رحمت می دانست. از این رو، برای تزیین سفالینه های خود از نقوش پرندگان استفاده می کرد، زمانی به تنهایی و گاهی در جمع، در حال آرامش و یا پرواز، گاهی نمادین و گاه نزدیک به واقعیت. تعدد و تنوع در طراحی این نقوش موجب شد تا نگارنده به بررسی ویژگی های ترسیمی نقوش پرندگان سفالینه های پیش از تاریخ در منطقه شمال غرب ایران بپردازد. این نقوش تزیینی که از دوران باستان و پیش از ابدا ع خط به شکل مجموعه نمادهایی روی سفالینه ها به تصویر در آمده اند، پایه و اساس طراحی شده اند. امروزه نیز مطالعه و بررسی این نقوش می تواند منشا خلاقیت هایی باشد. در این پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه ای وموزه ای و روش تحلیلی توصیفی انجام شده است، نقش پرندگان دوران باستان در شمال غرب را این گونه نشان می دهد که پرندگان با روش های گوناگونی همچون تصرف کردن در تصاویر از طریق خلاصه کردن، منظم و مدور کردن، اغراق و انتزاع کردن ترسیم شده اند. این پرندگان بومیان این منطقه و یا پرندگانی هستند که هر ساله به این ناحیه مهاجرت می کنند مانند لک لک سانان، ماکیان و غاز سانان. امید است آشنایی با شیوه ترسیم این نقوش، سبب نوآوری و ابداع طرح های جدید در عرصه های گوناگون هنری و گامی برای پژوهش های باستان شناسی بیشتر در این ناحیه شود.

کلیدواژه ها:

سفال ، باستان ، نقوش ، پرندگان ، شمال غرب ، ایران