بررسی مفاهیم (غنی) و (فقی) از منظر ابن سینا،سهروردی و ملاصدرا

اصطلاح ((فقر)) و ((غنی)) نخستین بار در مباحث دینی، کلامی و عرفانی مطرح شد. پس از آن برخی فلاسفه مسلمان نیز این عناوین را در فلسفه وارد کرده، به تحلیل آن ها پرداخته اند ((غنی مطلق)) از نظر ابن سینا و سهروردی موجودی است که در ذات، افعال و صفات تشبیهی چیز نیازمند نباشد و هیچ موجودی نیست مستغنی از او نگردد. سهروردی ((غنی مطلق)) را همانند بوعلی مساوق ملک حقیقی دانسته است و از همین طریق درباره وحدانیت او استدلال می کند و در نهایت مطابق مبنای حکمت اشراقی خود مصداق واقعی ((غنی مطلق)) را همان ((نورالنوار)) می داند. ملاصدرا نیز ((غنی)) و ((فقیر)) راه بر مبنای اصالت وجود تعریف و تبیین می کند. بدین ترتیب ((فقیر)) در اصل وجودش نیازمند ((غنی مطلق)) است. او با تحلیل اصل علیت و بر اساس اصالت وجود، به این نتیجه می رسد که تمام موجودات امکانی در اصل هستی خود منشا هستی، عین فقر و وابستگی است. معلول که ماسوی الله را شامل می شود، در هستی خود یکسره به علت حقیقی اش محتاج است، یعنی مجموعه ممکن است جز وابستگی به ذات ((غنی)) و مستقل مطلق حقیقت دیگری ندارد. این نوع وابستگی در حکمت متعالیه با تعابیری چون فقر ذاتی و فقر وجودی بیان می شود. بنابراین همان گونه که در کلام خداوند متعال نیز اشاره شده است، فقر از خواص ذاتی مخلوقات و غنا منحصر در ذات احدیت است.

کلیدواژه ها:

فقر ، غنی ، وجود مستقل ، ابن سینا ، سهروردی ، ملاصدرا