روابط بین المللی اسلام و مسیحیت: آزادی مذهبی اقلیت های مسیحی در قلمروی اسلام

برخلاف حقوق بین الملل عمومی که براساس اعلامیه جهانی حقوق بشر روی ساقه های بین المللی حقوق بشر، همه آحاد بشر را - صرف نظر از نوع تعلق دینی و مذهبی یا عدم تدین - دارای حقوق متساوی قلمداد می کند، نظام حقوقی اسلام و همچنین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، درباره جهان را به لحاظ نوع تدین و عدم تدین به چهار دسته متمایز (مسلمان - اهل کتاب - محکوم به حکم اهل کتاب - غیر اهل کتاب) تقسیم می کند و برای هر دسته، علاوه بر حقوق اولیه که رعایت آن ها درباره همه انسان ها لازم است، حقوق و تکالیف خاصی قایل است که علی الاصل قابل تسری به دسته های دیگر مخصوصا رییس اهل کتاب یعنی مشرکان و بی دینان نیست. و چند ساله اخیر، جمهوری اسلامی ایران تز (گفت وگوی تمدن ها) را که بالضروره مستلزم اصل تساوی تمدن های دین محور و تمدن های غیر دینی یا دست کم صحت اصل تکثر مدنیت و دین است ، طرح کرده و قابل تجدیدنظر در روابط بین الملل و بین ادیان را با اهداف بلند تشنج زدایی دریافتن صلح امنیت جهانی و منطقه ای باز کرده است. آغاز گفتگوی تمدن ها در سطح بین المللی، البته مستلزم آنست که در سطح ملی نیز زمینه تفاهم بین اقلیت های مختلف مذهبی، نژادی و زبانی ایجاد شود. در این میان مطالعه روابط بین دو تیم بزرگ جهانی اسلام و مسیحیت از جهت بین المللی و داخلی برای ما حایز اهمیت است. زیرا قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با اهل کتاب (یهودی و نصاری) و محکوم به حکم اهل کتاب (زرتشتیان) که به طور دایمی در قلمروی دولت اسلامی اقامت داشته باشند، می توانند قرارداد ذمه ببندد. یکی از شرایط ذمه، که آنست که اهل ذمه دست به تبلیغ دین خود نزنند. اما اگرچه قرآن مجید از یهود به عنوان ( اشد الناس عداوه)و از مسیحیان به عنوان ( اقریهم موده) یاد می کند ، در عمل مسیحیان به مراتب بیش از یهودیان به مبارزات تبلیغاتی و مجادلات کلامی در سه اسلام دست زده اند. زیرا برخلاف یهودیان که تبلیغ دینی نداشته و ندارد، آیین مسیحیت (مانند اسلام) اقتضای طبیعت خود به عنوان یک تیم برای جهان شمول و نجات بخش نوع بشر اوباما از دیرباز به تبلیغ و دعوت در صد جهان از جمله در قلمروی ایران و اسلام پرداخته است. وجیزه حاضر، در حاشیه مباحث مربوط به روابط بین المللی اسلام، به بررسی زمینه حقوقی در تاریکی حضور اقلیت های مسیحی در قلمرو اسلام، به طور عام و به خصوص تبلیغ مسیحیت بین مسلمانان به طور خاص، یعنی چگونگی تسامح مسلمانان در اجرای یکی از مهم ترین موانع روابط بین المللی اسلام می پردازد. نویسنده پس از ارایه چهارچوب نظری این بحث ، به سلسله مراتب تاریخی به چرایی و چگونگی تبلیغ و تبشیر مسیحیت و گفت وگو یا مجادله و منازعه بین مسیحیان و مسلمانان در قلمروی اسلام به طور عام و در ایران به طور خاص می پردازد. بنابراین نخست چگونگی تبلیغ مسیحیت در ایران را در غرب از اسلام و سپس تاریخچه آمدن مبلغان و پادریان مسیحی را در عصر اسلامی، مخصوصا پس از سقوط بغداد، تشریح می کند و پس از آن با تکیه مخصوص به فعالیت پادریان در عصر صفوی در ایران، مناظره های مذهبی بین مبلغان مسیحی و غیر مسیحی را در عصر صفوی و در خاتمه پیشینه ردیه نویسی های عالمان مسلمان را در برابر مسیحیان در عصر قاجار مورد بررسی قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

روابط بین المللی اسلام ، اقلیت های دینی ، آزادی مذهبی در اسلام ، حقوق و تکالیف اهل ذمه ، تبلیغ مسیحیت قلمروی اسلام ، ردیه نویسی و مجادله بین مسیحیان و مسلمانان