برخی تغییرپذیری های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی بذرهای کنجد (Sesamum indicum) در شرایط مختلف نگهداری

کنجد از گیاهان روغنی بسیار مهم بوده که به علت درصد روغن بالای بذر آن در شرایط نگهداری دچار زوال شده و بنیه آن کاهش مییابد. در همین راستا آزمایشی در سال 1390 در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار 50 بذری، با چهار سطح رطوبت بذر 5 ،9 ،13 و17 درصد و دمای انبارداری 5 ،15 ،25 ،35 و 45 درجه سلسیوس و زمان (صفر، یک، دو، سه چهار، پنج و شش ماه) اجرا شد. پس از اعمال این تیمارها، بذرها به شرایط جوانهزنی استاندارد منتقل شدند و آنگاه شاخصهای جوانهزنی و بنیه بذر ارزیابی شد. در مرحله بعد از بین تیمارها، چهار تیمار گزینش شد و پس از استخراج روغن و تهیه متیلاستر توسط دستگاه رنگنگاری (کروماتوگرافی) گازی تغییرپذیریهای اسیدهای چرب آنها اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر متقابل سهگانه دما و رطوبت بذر و زمان بر صفات درصد جوانهزنی کل، سرعت جوانهزنی و شاخص بنیه بذر در سطح 1 درصد معنیدار شد. با افزایش زمان انبارداری هدایت الکتریکی افزایش یافت. تاثیر زوال بذر بر ترکیب اسیدهای چرب بذر در سطح 5 درصد معنیدار شد. با افزایش زوال بذر اسیدهای چرب پالمتیک، استیاریک و لینولنیک افزایش و اسیدهای اولییک و لینولییک کاهش یافت. بیشترین درصد اسید چرب لینولنیک مربوط به تیمار بذرها با رطوبت 13 درصد، دمای 15 درجه سلسیوس و مدت زمان پنج ماه انبارداری بود که نسبت به شاهد 83/71 درصد افزایش یافت.

کلیدواژه ها:

اسید چرب ، دمای انبارداری ، رطوبت بذر ، زوال بذر ، کنجد