مدیریت ریسک در اولویت‌بندیِ بهسازی فاضلابروها

امروزه بهره‌برداریِ بهینه و نگهداریِ مؤثر از زیرساختهای شهری با صرف حداقلِ هزینه، به یکی از اساسی‌ترین چالشهای دنیای مدرن تبدیل شده و بهسازی زیرساختهایی که عملکردِ مطلوب خود را از دست داده‌اند به عنوان یکی از موارد اجتناب‌ناپذیر در امر بهره‌برداریِ بهینه مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ شبکه‌های فاضلاب نیز به عنوان یکی از مهمترین زیر‌ساختهای شهری، از این امر مستثنی نبوده و بهسازی دوره‌ایِ آنها امری ضروری به‌شمار می‌رود اما از آنجا که انجام این عملیات اغلب پرهزینه می‌باشد، انتخاب فاضلابروهای مناسب جهت بهسازی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله، چگونگی تعیین اولویتهای بهسازی در شبکه‌های فاضلاب بر مبنای مدیریت ریسک و ارزیابی ریسک فروریزشِ فاضلابروها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. ریسک یا مخاطره به صورتِ احتمال وقوع یک رخداد و عواقب ناشی از آن تعریف می‌شود؛ بنابراین در ارزیابی ریسک فروریزشِ یک فاضلابرو، احتمال وقوع فروریزش و عواقب ناشی از آن می‌باید به صورت توأمان مورد بررسی قرار گیرند. احتمال وقوع فروریزش، بعد از تعین درجه خرابی فاضلابرو از لحاظ شرایط ساختاری (با استفاده از نتایج بازرسی به کمک دوربین مدار بسته) و مشخص نمودن‌ِ درجه عملکرد سازه‌ای آن بر مبنای شرایط خاک و تواتر وقوع سورچارج (تعداد دفعات مازاد ظرفیت دبی) تعیین می‌گردد؛ از سوی دیگر عواقب ناشی از فروریزش نیز با طبقه‌بندی فاضلابروها از لحاظ بحرانی بودن (میزان خسارت) مورد سنجش قرار می‌گیرد. بدین‌ترتیب هنگام تعیین اولویتهای بهسازی بر اساس ارزیابیِ ریسکِ فروریزش، این دو عامل یعنی احتمال وقوع فروریزش و عواقب ناشی از آن باید به صورت همزمان مورد توجه قرار گیرند. در این مقاله، نحوه تعیین درجه خرابی فاضلابروها از لحاظ شرایط ساختاری، راهکارِ تعیین درجه عملکرد سازه‌ای آنها، چگونگی طبقه‌بندی فاضلابروهای بحرانی، ارزیابی ریسک فروریزش و نهایتاً نحوه اولویت‌بندی فاضلابروها برای بهسازی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه ها:

شبکه‌های فاضلاب ، اولویتهای بهسازی ، ریسک فروریزش ، درجه فاضلابرو از لحاظ شرایط ساختاری ، درجه عملکرد سازه‌ای فاضلابرو ، فاضلابروهای بحرانی.