بررسی و مقایسه ویژگی های سبکی و محتوایی عتبه الکتبه و التوسل الی الترسل

در میان کتاب های بازمانده از قرن های پیشین به کتبی بر می خوریم که عنوان منشآت دارند و به دست کسانی تالیف گردیده اند که با عنوان دبیر در دستگاه سلاطین و خلفا به کار پرداخته اند؛ تدوین منشآت فارسی و جمع و تالیف آن توسط دبیران یا دیگران، از دوران غزنوی به وسیله بیهقی آغاز گشته لکن می توان گفت که مانند سایر علوم و فنون در اواخر عهد سلجوقیان به کمال خود رسیده است. از میان منشآت قرن ششم دو کتاب عتبه الکتبهی و التوسل الی الترسل از اهمیت ویژه و بسزایی برخوردارند. در این مقاله بعد از نگاهی کوتاه به سیر نامه نگاری در ادبیات فارسی تا قرن ششم و بررسی انواع ترسلات و منشآت فارسی، به تحلیل ویژگی های سبکی این دو اثر در دو حوزه سبکی و محتوایی می پردازیم و به این نتیجه می رسیم که هرچند این دو اثر هر دو به پیروی از نثر فنی نصرالله منشی و به شیوه فنی نگاشته شده اند و تمام ویژگی های نثر فنی مانند اسهاب و اطناب و صنایع لطفی و موازنه و سجع و آیات و احادیث عربی در هر دو به وفور یافت می شود، اما این ویژگی ها در نثر عتبه الکتبه بسیار کمتر است؛ زیرا منتجب الدین جوینی از شیوه ساده عبدالحمید کاتب ایرانی در عصر امویان که مبتنی بر ساده نویسی بود، پیروی کرد، همچنین این دو اثر از نظر ویژگی های محتوایی شباهت های زیادی دارند و هر دو بر ارتباط سیاست و اخلاق تاکید دارند .

کلیدواژه ها:

عتبه الکتبه ، التوسل الی الترسل ، تطبیق ، سبک ، محتوا