نقش ژیومورفولوژی در بررسی مخاطرات طبیعی در ایران و ارایه راهکارهایی برای کاهش خطرات آن

در طول تاریخ تمدن بشری، انسان همواره در محیط زندگی خود با بلاها و مخاطرات محیطی دست به گریبان بوده است. (حاجی کریمی وهمکاران، 1:1391). مخاطرات زمانی روی می دهند که از آستانه پیشی بگیرند .بعضی از مخاطرات مانند تمام زمین لرز ه ها، کاملا طبیعی هستند، اما برخی دیگر از مخاطرات تا حدودی به دلیل فعالیت های خود انسان، روی می دهند. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، شرایط زمین شناختی و ژیومورفولوژیکی و همچنین پیشینه تاریخی آن از نظر اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی در زمره کشورهای بلاخیز جهان است .درمجموع ژیومورفولوژی دانشی توانمند است که می بایست نقش برجسته ای در تعامل بین رشته ای برای ارایه راهبردهای مناسب به منظور مقابله با بلایای طبیعی بازی کند.از نظر عوامل و شرایط طبیعی، عمدتا دو نوع مانع و تنگنا در برنامه های عمران و توسعه فیزیکی شهرها وجود دارد: دسته اول که مستقیما از عوامل ژیومورفولوژی ناشی می شود، نظیر ریزش، حرکت توده ای زمین، جریانات گلی، حمل مواد و به جاگذاری مواد آبرفتی. دسته دیگری که در قلمرو سایر دانش های جغرافیای طبیعی است ولی به نوعی با دانش ژیوموفورلوژی نیز در ارتباط است، مانند توپوگرافی، مناطقی که در مواقع طغیانی در زیر آب غرق می شوند، شرایط آب و هوایی (مه آلود بودن، برگشت حرارتی به طور متواتر، رطوبت، یخ بندان، بهمن و...).، خطرات ناشی از فعالیت های آتشفشانی (باران های خاکستر، جریان گدازه های آتشفشانی، جریان ابرهای سوزان، جریان لاهار و...). و تغییر شکل های تکتونیکی که هنگام بروز زلزله ایجادمی شود چنانکه عوامل فوق در برنامه ریزی توسعه ی فیزیکی پایدار شهری مورد توجه جدی قرار نگیرند، خسارات جانی و مالی فراوانی را برای ساکنین شهرها به بار می آورند (کرمی و همکاران، 1395: 1).