ژیومورفولوژی و چالش های گردشگری و زیست محیطی حوضه آبریز رودخانه شاندیز

حوضه آبریز مورد مطالعه در محدوده شهر شاندیز، شهرستان مشهد در استان خراسان رضوی قرار داشته و یکی از مهمترین مناطق ییلاقی و گردشگری است. موقعیت جغرافیایی منطقه عرض 24 °36 تا 14 °36 شمالی و طول 21 °50 تا 3 °59 شرقی است و از نظر موقعیت طبیعی در دامنه شمالی رشته کوه های بینالود قرار گرفته و یک منطقه نیمه کوهستانی است که وسعت آن معادل 377/8 کیلومتر می باشد (شکل 1). این منطقه یکی از مناطق مهم گردشگری زایران و ساکنین مشهد بوده که براثر فشار بیش از حد جمعیت در طی سالهای اخیر وارد یک مرحله بحرانی شده است. دخالت عوامل طبیعی و آنتروپوژنیک به ویژه تغییرکاربری زمین و ساخت و سازهای غیراصولی در حاشیه رودخانه شاندیز، تعادل این اکوسیستم را بر هم زده است. ساختار سنگهای منطقه فوق العاده سست و ناپایدار بوده و با کمترین فشار (تنش) دچار لغزش شده ودر دامنه ها و حریم رودخانه قرار می گیرد و موجبات افزایش رسوب را در بستر رودخانه ایجاد می نماید. حضور گردشگران در ایام و روزهای مشخصی از سال باعث تاسیس مجتمع های پذیرایی و رستوران های متعدد و ویلاسازی در حاشیه رودخانه شده است. متاسفانه ساخت و سازهای غیراصولی و ویلاسازی در حریم رودخانه باعث تغییر جریان طبیعی آب شده و این امر موجب مسدود شدن مسیر حرکت آب و در مواقع افزایش نزولات جوی موجبات ایجاد سیل را در منطقه فراهم می آورد. لذا با شناخت پدیده های ژیومورفولوژی منطقه و سیستم هیدرولیکی آن، مدیریت بهتر و رعایت حریم و بستر رودخانه می توان این منطقه را تبدیل به یکی از مناطق فعال در جذب توریست و گردشگر نمود و زمینه را برای اشتغال و درآمدزایی افراد بومی منطقه فراهم ساخت.