مطالعه نیمه تفصیلی خاکشناسی و تعیین قابلیت اراضی منطقه شهرک ولی عصر شهرستان بدره

اراضی شهرک ولیعصر به طول تقریبی 5 کیلومتر و عرض 4 کیلومتر، با مساحتی بالغ بر 1920 هکتار، در 7 کیلومتری غرب شهر بدره و 40 کیلومتری جنوب غربی دره شهر و 132 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ایلام قرار دارد. منطقه مورد مطالعه از جنوب به پادامنه های کبیرکوه، از شمال به ارتفاعات کوههای تنگه کافری و دریاچه سد سیمره، از غرب به تپه های مرتفع منابع ملی و جنگلی و از شرق به ارتفاعات جنگلی بین روستای بانهلان و شهر بدره محدود میباشد. طول جغرافیایی عرصه بین / / تا/ / شرقی و عرض آن از  / / تا / / شمالی در جنوب شرقی استان ایلام واقع است. ارتفاع عرصه از سطح دریای آزاد بین 700 تا 1100 متر میباشد. محدوده مورد مطالعه بر روی مجموعهای از واحدهای فیزیوگرافی (تیپ اراضی) موسوم به تپهها و فلاتها و تراسهای فوقانی، خاکهای واریزهای بادبزنی شکل سنگریزهدار و دشتهای آبرفتی دامنهای شیبدار توام با پستی و بلندی متوسط و کمی فرسایش قرار گرفته است. منطقه از لحاظ وضعیت جوی دارای تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد است، متوسط بارندگی سالیانه در نزدیکترین ایستگاههای منطقه (ایستگاه بدره و دره شهر به ترتیب) 480/7 و 401/8 میلیمتر، حداکثر دمای مطلق 45، 48 و حداقل مطلق -9 و -7 و متوسط سالیانه 19 و 21/2 درجه سانتیگراد است. با تفسیر و تحلیل پارامترهای جوی میتوان گفت عرصه مورد مطالعه دارای رژیم رطوبتی زریک (Xeric) و رژیم حرارتی ترمیک (Thermic) میباشد.اراضی منطقه که در سطحی بالغ بر 1920 هکتار مورد مطالعه خاکشناسی نیمه تفصیلی دقیق قرار گرفته است از لحاظ طبقه بندی اراضی از کلاسهای 2 و 3 و 4 و 6 تشکیل شده و دارای شش سری (واحد اصلی) و برخی از سریها شامل چند تحت سری (اجزاء واحد اراضی) میباشد. اراضی درجه یک که بسیار مناسب و مرغوب برای کشاورزی میباشد در منطقه مورد مطالعه مشاهده نشد، ولی در قطعات کوچک با اراضی درجه دو مخلوط بوده که قابل تفکیک در روی نقشه نمیباشد. اما اراضی درجه دو، قابل کشت و مناسب برای آبیاری و کشاورزی با توجه به شرایط اقلیمی محل هستند ،البته این اراضی دارای کمی محدودیت از لحاظ سنگینی بافت خاک، شیب و پستی و بلندی و سنگ و سنگریزه در عمق پروفیل یا در سطح زمین میباشند. مساحت این زمینها 895 هکتار و حدود 47 درصد کل اراضی مورد مطالعه را تشکیل میدهد. اراضی درجه سه قابل کشت بوده و برای آبیاری و کشاورزی متوسط اما برای توسعه باغات میوه، عمدتا مناسبتر. این زمینها دارای محدودیتهای نسبتا بیشتر از لحاظ شیب و توپوگرافی و کمی فرسایش و وجود سنگ و سنگریزه در عمق خاک و سطح زمین هستند، بافت خاک این اراضی، سنگین (Clay Loam) تا متوسط (Loam) میباشد، خاک در اجزا واحدهای اراضی عمیق تا نیمه عمیق و بین 150 و 120 تا 80 سانتیمتر متفاوت است، مساحت این، اراضی درجه 3 بالغ بر 755 هکتار بوده که 39 درصد کل منطقه را شامل میشود. اراضی درجه چهار دارای محدودیتها و مشکلات زیادی از لحاظ شیب و توپوگرافی و وجود سنگهای درشت و ریز در سطح زمین و عمق خاک میباشد ، این اراضی کمتر از (50) سانتیمتر عمق دارد و بافت خاک متوسط میباشد. مساحت این زمینها 72 هکتار و 4 درصد کل اراضی مورد مطالعه را تشکیل میدهد. اراضی درجه پنج در منطقه وجود ندارد ولی اراضی درجه شش در سطح معادل 198 هکتار بوده و 10 درصد کل منطقه را تشکیل میدهد و شامل بستر رودخانهها، مسیلها، تپههای پرشیب با عمق خاک کمتر از 10 سانتیمتر و اراضی اختصاصی به شهرک و روستاها و اماکن مسکونی میباشد، این اراضی در حاضر قابل بهرهبرداری و استفاده در امور زراعی و باغی نخواهند بود. بر اساس آزمایشات بعمل آمده، اکثریت خاکهای منطقه مورد مطالعه و بالاخص آب رودخانه سیمره مشکل و محدودیت قابل ملاحظه ای از نظر شیمیایی، جهت بهره برداری در امور زراعی و باغی ندارند .مواد آلی خاکهای عرصه (هوموس یا ازت) بین 0/6 تا کمتر از یک درصد بوده و از بابت مواد آلی و ازت قابل جذب در حد خیلی ضعیف میباشد که ابتدا احتیاج مبرم به تقویت با کودهای حیوانی و گیاهی و شیمیایی ازت دار خواهد داشت. خاکهای منطقه از نظر میزان فسفر قابل جذب بین 22 تا p.p.m 17 و از لحاظ مقدار پتاسیم قابل جذب بین 200 تا بیش از 500 p.p.m است یعنی از نظر میزان فسفر مناسب ولی از لحاظ مقدار پتاسیم غنی میباشد.

کلیدواژه ها:

رژیم رطوبتی ، رژیم حرارتی ، مطالعه خاکشناسی ، محدودیت اراضی ، بافت خاک