ارزیابی قابلیت های ژنتیکی صفات مورفولوژیکی توده بومی گردوی ارسباران در مقایسه با سایر مناطق گردوخیز آذربایجان شرقی

گردو جزو درختان پهن برگ و چندمنظوره میباشد و در صنایع غذایی، خوراکی، بهداشتی، دارویی و صنایع چوب مصرف میشود و یکی از مهمترین محصولات خشکباری، اقتصادی و تجاری جهان به شمار میرود. با توجه به سازگاری گردو با شرایط اقلیمی اکثر مناطق استان بویژه استعداد بالقوه در محدوده جنگلهای ارسباران و وجود پایههای خودرو در منطقه، جنگلکاری و پرورش آن در لکههای خالی جنگل امکانپذیر است. لذا به منظور بهره برداری بهینه و متناسب با شرایط اقلیمی به ارزیابی قابلیتهای ژنتیکی صفات مورفولوژیکی توده گردوی ارسباران در مقایسه با سایر مناطق استان آذربایجان شرقی اقدام گردید. از 336 پایه در دو زیر ناحیه از مناطق ارسباران، جلفا، مراغه، عجب شیر، آذرشهر، اسکو، جزیره اسلامی، شبستر و تسوج در استان آذربایجان شرقی نمونهبرداری گردید. تجزیه واریانس داده های صفات کمی نشان داد که بجز شاخص کرویت و طول تنه از نظر وزن دانه، طول دانه، قطردانه، عرض دانه، ضخامت پوسته، وزن مغز و تعداد رگه های مغز تفاوت معنیدار بین جمعیت های مناطق مختلف وجود داشت. همچنین ارتفاع درون مناطق نیز در همه صفات به غیر از درصد مغز و تعداد رگههای مغز تفاوت معنی داری نشان داد . این امر بیانگر وجود تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه در صفات تحت بررسی و همچنین در بین ارتفاعات مختلف در هر منطقه می باشد. جمعیت بومی گردوی ارسباران حداقل میانگین طول تنه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه، قطر دانه، درصد مغز و ضخامت پوست چوبی را دارا بود. گردوی ارسباران بعنوان یک جمعیت مستقل شناخته شده و بعلت نامطلوب بودن از لحاظ صفات کمی و کیفی دانه و مغز برای تولید محصول مطلوب نمیباشد. مگر اینکه عملیات اصلاحی، بهنژادی، گزینش و معرفی پایه های مطلوب همراه با انجام عملیات بهزراعی صورت گیرد. همچنین ارزیابی نشان داد که منطقه ارسباران از پتانسیل خوبی برای تولید چوب گردو برخوردار میباشد. لذا جهت بهره برداری از آن باید برنامهریزی منظمی صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

مورفولوژیکی ، تنوع ، ارسبارا ن ، گزینش ، سازگاری