مدیریت محلی در منطقه حفاظت شده ارسباران: کاربرد دانش بومی

دانش بومی مجموعه تجربه و دانشی است که یک جامعه در برخورد با مشکلات آشنا و ناآشنا به دست آورده و آن را اساسی برای تصمیمگیریها و چالشها قرار داده است. این دانش ریشه در تجربه قرنهای گذشته دارد و تا وقتی که جامعه پابرجاست به عنوان پایه فرهنگی و فنی آن به تکامل خود ادامه میدهد. این پژوهش با هدف بررسی پتانسیل دانش بومی در حفاظت و مدیریت منابع طبیعی موجود در مناطق حفاظت شده ارسباران صورت گرفته است. جامعه انسانی مورد مطالعه در این تحقیق اهالی روستاهای کلاثور، خریل و بالان شهرستان کلیبر و روستای وایقانمقدس شهرستان خداآفرین میباشند. تحقیق از نوع کیفی میباشد که در آن از روش قومنگاری بهره گرفته شده است. ابزارهای مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات شامل مشاهده، مصاحبه ساختار نیافته و مصاحبه نیمه ساختار یافته میباشند. نتایج به دست آمده نشان میدهد مردم محلی صاحب معرفت غنی در بهرهبرداری از گونه های علفی و چوبی برای مقاصد خوراکی و دارویی هستند که در ترکیب با قواعد و نهادهای اجتماعی گوناگون، حفاظت از منابع نیز ممکن میگردد. مردم محلی برای حفاظت مراتع راهکارهای گوناگونی را در پیش میگیرند که میتوان به مدیریت مکانی این عرصهها و مدیریت دام در حین چرا در مراتع اشاره کرد، همچنین به سبب اهمیت درختان جنگلی در زندگی مردم، آنها راهکارهایی را برای کاهش آسیبهای وارده به درختان مورد استفاده قرار میدهند. البته در کنار اینها وجود یکسری اعتقادات محلی در مورد درختان جنگلی خاص، سبب محترم شدن آنها و در نتیجه حفاظت بهتر این درختان میگردد. ظرفیت دانش بومی در حفاظت و مدیریت جنبههای مختلف منابع طبیعی تجدیدشونده قابل توجه میباشد که میتوان با تلفیق این دانش با علم مدرن، گامی در جهت توسعه و مدیریت سازگار این مناطق برداشت.

کلیدواژه ها:

حفاظت ، توسعه محلی ، ارسباران ، مدیریت جنگل و مرتع