ارایه مدلی برای ارزیابی آمادگی فعالیت های داده باز

داده باز یکی از روند های مهم در دنیای امروز فناوری اطلاعات است. داده باز در تعریف مندرج در منشور بین المللی داده باز، کالای عمومی کلیدی، که مردم می توانند از آن ، برای ایجاد ارزش، بینش ، ایده وارایه خدمات برای خلق دنیای بهتر برای همگان استفاده کنند، تعریف شده است. باز بودن داده، به معنای آن است که هر شخصی، در هرکجا و در هر زمان بتواند به طور آزادانه با کمترین هزینه مالی، به آن دسترسی داشته، از آن استفاده کند، آنرا تغییر دهد، به اشتراک بگذارد و توزیع مجدد کند. مطابق فلسفه داده باز، حق شهروندان است که به حجم انبوه اطلاعاتی که به طور مرتب توسط نهادهای دولتی تولید می شود دسترسی پیدا کند. برنرزلی معتقد است که داده باز باید به عنوان یکی از حقوق اصلی شهروندی، مورد قبول حکومت ها و دولت مردان قرار گیرد. داده باز موتور طرح های ملی در نظام سلامت، تحقیقات پزشکی، انرژی، اصلاح عدالت قضایی، آموزش، کار و حل کننده بسیاری از مسایل بحرانی مانند محیط زیست است. برای دستیابی به چنین مزایایی، دولت ها و موسسات بسیاری در سراسر دنیا برنامه های داده باز را آغاز کرده اند و یا برنامه های موجود را گسترش دهند. اما از آن جا که بحث داده های باز همچنان در مراحل اولیه خود است، فهم کامل پیچیدگی و ظرفیت های گسترده داده های باز، زمان می برد و بهترین روش ها برای به کارگیری در این حوزه هنوز به طور کامل شناسایی نشده اند و جوامع تخصصی پیرامون این موضوع به تازگی در حال شکل گیری اند. از سویی دیگر برخلاف نمرات بالای کسب شده در ارزیابی های پروژه های داده باز، نتایج واقعی سازمان ها حکایت از آن دارد که سازمان ها در دستیابی به اهداف پروژه های داده باز، موفق نبوداند. این مساله موید کامل نبودن شناخت ابعاد و عوامل اصلی موفقیت داده باز و روش های سنجش شروع فعالیت های آن است. در این مقاله ضمن بررسی روش های ارزیابی داده باز و عناصر تحت پوشش اکو سیستم داده باز، مدلی برای ارزیابی آمادگی فعالیت های داده باز پیشنهاد می گردد. در این مطالعه، روش تحقیق توصیفی، ازنوع پیمایشی است. پس از مرور ادبیات پژوهش در حوزه داده باز و شناسایی 19عامل موثر بر عملکرد داده باز، این عوامل با مشورت خبرگان در چهار دسته عوامل فراهم کننده داده، حکمرانی داده، ویژگی های کاربر داده و ساختار و سازمان تقسیم بندی شدند. سپس برای تعیین مهمترین عوامل دخیل، پرسشنامه ای تهیه شد و در اختیار 20 خبره داده باز که سابقه فعالیت در علم داده شناسی و مدل تعالی کیفیت اروپا فرایند حکمرانی خوب ، را داشتند، توزیع شد. نتایج تحلیل آماری تایید نمود هر چهار دسته بر داده باز تاثیر دارند. از میان این چهار دسته 12 عامل موثر شناسایی و مدل مفهومی و فرایندی طراحی گردید. در مرحله پایانی پرسشنامه ای برحسب عوامل مدل پیشنهادی تهیه شد و پس از تایید روایی و پایایی آن، در سازمان آموزشی وپژوهشی دانش گستر که مباحث مرتبط با داده باز را پیگیری می کند، توزیع گردید. پس از جمع آوری 100 پرسشنامه، تحلیل اطلاعات انجام پذیرفت و وضعیت عوامل مدل در این سازمان ارزیابی گردید و در انتها پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت داده باز ارایه شد.