ارزیابی میزان فرسایش و رسوب زایی با استفاده از مدل FSM و شبیه ساز باران در حوزه آبخیز ایوانکی و زیر حوضه های آن

فرسایش خاک و رسوبزایی یکی از مسائل مهم زیست محیطی مطرح در جهان است که نه تنها باعث فقیر شدن خاک می گردد بلکه سبب انباشت رسوب در آبراهه ها و رودخانه ها، وقوع سیلاب های مکرر و هدر رفت آب، تخریب و شستن جاده ها، پر شدن مخزن آب بندها و سدها و کاهش ظرفیت آنهاشده که سبب آسیب به محصولات کشاورزی شده و خسارات جبران ناپذیری برای حیات و اکوسیستم بر جای می گذارد. به خصوص در کشور کم بارانی همچون ایران، از جمله مسائلی به شمار میروند که دارای نقش منفی در کنترل منابع آب و کشاورزی پایدار میباشند. به منظور حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش و کاهش رسوب زایی در منطقه ایوانکی و به علت عدم وجود آب بند و مخزن در حوزه ی آبخیز ایوانکی که بتوان حجم کل رسوبدهی سالانه را با استفاده از روش های آماری امکان پذیر نماید، از رو ش نیمه کمی ارزیابی میزان رسوب زایی یعنی مدل FSM برای برآورد شدت فرسایش خاک و رسوبزایی استفاده شد. در روش FSM پنج عامل محیطی ، یعنی توپوگرافی، پوشش گیاهی، فرسایش خندقی، لیتولوژی و شکل حوزه در این حوزه ی آبخیز بررسی گردید و درمحیط ArcGIS به هر کدام ازاین عوامل امتیازاتی بین 1 تا 3 داده شد .با در نظر گرفتن ارزش های کمی برای هر یک از آنها و مقایسه با میزان رسوبدهی هر سازند با استفاده از مدل شبیه ساز باران در محیط GIS، میزان رسوب سالانه بر حسب تن در کیلومتر مربع در این حوزه آبخیز وزیرحوزههای آن محاسبه گردید و میزان آن برای کل حوزه برابر با 0/9 تن در هکتار برای یک سال تعیین شد. با مقایسه مقادیر بهدست آمده برای زیرحوزهها مشخص گردید که میزان رسوب سالانه نسبت عکس با مساحت آن حوزه آبخیزدارد و حجم رسوب سالانه در زیرحوزه هایی که شامل س ا زندهای فرسایش پذیر قرمزنئوژن می باشند، بیشتر است.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، رسوب زایی ، مدل FSM ، شبیه ساز باران ، حوزه ایوانکی