مدیریت آموزشی و ترویجی در بهره برداری پایدار از مراتع کشور

مراتع مهمترین، وسیعترین، مفیدترین و زیباترین منابع خدادادی، نه تنها در دسترس و مورد استفاده بشر، که در دسترس ومورد استفاده همه جانداران روی کره زمین است و چون چنین است، پس ناچار این عرصههای طبیعی در معرض بیشترین وسهمناک ترین آسیب ها و بلایا و حادثه ها و رخدادهای انسانی و غیرانسانی هم قرار دارند. این پدیده و کیفیت ها و شرایط مربوط به آن در ارتباط با موجودیت مراتع، کم و بیش در هر سرزمین، از ابتدای خلقت و در طول زمان تا به کنون، این چنین جریان داشته است و نتیجه اینکه بهویژه در قر نهای اخیر، بشریت شاهد مرگ تدریجی، ولی مستمر این منبع سرشار از سود و صفا و برکت بوده و میباشد.تا آنجا که شواهد زیادی از بروز این پدیده حکایت از آن دارد که در خیلی از مناطق گیتی، مرگ تدریجی مراتع، مصیبت خشکسالی های پی در پی و به دنبال آن هم نابودی زیستگاههای طبیعی و پیرو آن ها، مهاجرتهای تودهوار خانوارها و در نهایت هم، سقوط تمدن های بشری در یک ناحیه دیگر از سرزمینهای مسکونی روی کره زمین را در پی داشته است و اینک، با توجه به ضرورت پایداری مدیریت مراتع به عنوان یکی از عمدهترین منابع زیستی همه موجودهای زنده روی کره زمین، هدف از این مقاله طرح راهبردهای آموزشی و ترویجی در فرایند حفظ، احیاء، توسعه و بهرهبرداری پایدار از مراتع کشور می باشد. بدین منظور، ضمن انجام مطالعههای کتابخانه ای، پژوهشهای زیر بنای این مقاله بیشتر متکی بر استفاده از پیمایشهای بالینی از راه مشاهده و گفتگو و مصاحبه با افراد و گروههای شاغل در امور بهرهبرداری و نگهداری از مراتع در دهستانها و روستاها و چراگاههای ییلاقی و گاوبنهها ونیز در نهادها و ارگانهای مربوط در کشور انجام گرفته است. یافتههای این بررسی که مبتنی بر سابقه های تجربی و مطالعه های متکی بر توسعه طبیعت محور می باشد، بیانگر این واقعیت است که پیش از هر حرکتی در فرایند حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری پایدار ازمراتع کشور، باید به طرح و اجرای راهبردهای آموزشی و ترویجی روی آورد. از این رو در این مقاله، مروری بر ارکان مکتب آموزشی ترویج مشتمل بر فلسف ه، اصول، اهدا ف و راهبردهای نظام آموزشهای ترویجی انجام گرفته که به اجمال در پیوست مقاله آمده است.در تکمیل این ارکان، پس از تبیین رو شهای آموزشی ترویج، گرو ههای هدف برنام ههای آموزش رهبران فنی محلی و خبرگان بومی و چوپانان حرفهای (اعم از روستایی و عشایری) از راه تشکیلکارگاه های آموزشی و در پی آن، شیو ههای آموزش عمومی دامداران روستایی و عشایری داوطلب آموزش، تعیین و معرفی شده است. در عین حال در پایان مقاله، افزون بر ارایه چند پیشنهاد، به برخی ازمحرک ها و انگیزه های آموزشی برای جلب و جذب گروه های هدف برنامههای آموزشی و نیز، به مبانی سنجش اثربخشیفعالیت های آموزشی ترویج در مدیریت پایدار مراتع کشور هم اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

بهره برداران مرتع ، بهره برداری پایدار ، حفظ مراتع ، مرتع ، مدیریت آموزشی