امام علی (ع) پایه گذار علوم قزآنی

درباره علوم قرآنی، تعریفهای گوناگونی ارایه شده است، زرقانی دراین باره مینویسد: علوم قرآنی، دانشهای مربوط به قرآن کریم است از جنبه نزول، ترتیب، کتابت، قراءت، تفسیر،اعجاز، ناسخ و منسوخ و رفع شبهه ازاین کتاب الهی و علوم مانند آن. موضوع علوم قرآنی، قرآن کر یم است. 1دکتر صبحی صالح نیز در تعریفی نزدیک به این مضمون می نویسد: علوم قرآنی عبارت از مجموعه مسایلی است که درباره احوال قرآن کر یم بحث می کند . ای ن چگونگی ها از حیث نزول قرآن، تلفظ، کتابت، جمع و ترتیب آیات در مصاحف و تفسیر و تبیین ویژگیها و اهداف کتاب الهی است. 2 بنابراین علوم قرآنی در مجموع، دانشهایی را شامل می شود که مباحث کلی شناخت قرآن را تبیین می کنند و به گونه ای می توانند پیش نیاز تفسیر و شناخت قرآن باشند. زرقانی می نویسد: اصطلاح علوم قرآنی به شکل امروزی در زمان پی امبر(ص) وجود نداشته است، گرچه رسول خدا(ص) و اصحاب او نسبت به معارف و دانشهای قرآنی، آگاهی و احاطه داشته اند و آگاهی آنان به این علوم، بیش از دانش علمای پس از خود بوده است. همه این علوم در زمان پی امبر(ص) به شکل مدون جمع آوری نشده بود؛ زیرا اصحاب به تدوین و تالیف آنها نیازی نداشتند. رسول خدا(ص) معارف و دانشهای قرآنی را برای اصحاب خود تبیین می نمود و آنان با توجه به قدرت حافظه و فهم و درک فراوان خود، این دانشها را بخوبی می آموختند؛ ولی به شکل مدون آنها را جمع آوری نمی کردند. 3 این سخن به این معنی نیست که احادیث و سخنان پیامبر(ص) و دیگر معصومان(ع) به ه یچ روی تدوین نمی شده است؛ بلکه اقوال و افعال رسیده از این بزرگواران در تایید کتابت و تدو ین حد یث، موید این است که حدیث در زمان پیامبر(ص) و دیگر معصومان، نگاشته می شده است. علاوه بر آن وجود صحیفه ها و کتابهای حدیثی گزارش شده از زمان رسول خدا (ص)، تایید دیگر ی بر این مدعاست.