الگوی شخصیت سالم از دیدگاه محمد اقبال لاهوری: انسان خودی

زمینه و هدف: روان شناسان کمال با دیدی نو به ماهیت انسان می نگرند. هدف آن ها درمان افراد نژند و پریش نیست، بلکه بیداری و رهایی استعدادهای انسان برای تحقق بخشیدن به توانایی های خویشتن و یافتن معنای ژرف تری در زندگی است. در این دیدگاه، شخصیت سالم شیوه ای از بودن است که فرد تحت هدایت هوش، عقل و میل به زندگی به گونه ای رفتار و عمل می کند که موجب ارضای نیازها، افزایش رشد، آگاهی و ظرفیت های انسانی و نیز توانایی عشق ورزیدن می شود. هدف این مطالعه بازبینی دیدگاه محمد اقبال لاهوری و چارچوب بندی الگوی شخصیت سالم برخاسته از آن است. روش: این پژوهش، یک مطالعه ی کتاب خانه ای است که با بازبینی منابع و متون درصدد استخراج و ترسیم الگوی شخصیت سالم، در چارچوب روان شناسی کمال، از دیدگاه این اندیشمند اسلامی– پاکستانی است. یافته ها: شخصیت سالم اقبال، انسان خودی است، نه انسان بی خود . در تعبیرهای اقبال خودی عبارت است از خودآگاهی، خودیابی و خود شدن و همه ی امکانات خویش را شکوفا ساختن. انسان خودی کسی است که از موقعیت اجتماعی، فردی و وجودی خویش آگاه باشد. من فردی و اجتماعی خود را حفظ کرده، نیرومند ساخته، امکانات وجودی و اجتماعی خویش را دریافته و درصدد شکوفا ساختن آن ها باشد. انسان خودی اقبال دارای ویژگی هایی از این قبیل است: 1) تجربه ی وجودی یا بعد عرفانی، 2) احساس تماس، نزدیکی و هماغوشی، 3) نیازمند خلوت و جلوت ، 4) پرانرژی، نیرومند و قهار، 5) سرشار از عشق و جوشش، 6) مملو از عمل و حرکت، 7) آرزومند و جویای کمال، 8) مجاهد، 9) سرنوشت ساز، 10) بهبودگرا، 11) خوداتکا، بی نیاز و مستغنی. نتیجه گیری: هدف اقبال این است که بگوید دین اسلام هم چنان استعداد آن را دارد که شخصیتی سالم، عمیق و نیرومند را پرورش دهد. فرهنگش هنوز می تواند فرزند خویش را از دامن فرهنگ و تمدن غرب بازگیرد و در دامن خویش پرورش دهد. اگرچه ممکن است این الگو یک ایده آل دسترس ناپذیر را ارایه دهد ولی بهتر است مشوق رفتن به سمت آن باشیم.

کلیدواژه ها:

اقبال ، شخصیت سالم ، انسان خودی ، ویژگی ها