نقش نفت و گاز در اثربخشی سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی ایران پس از تحریمها با استفاده از رهیافت خود رگوسیون برداری var

آثار کلان تحریم در اقتصاد یک کشور شامل کاهش منابع عرضه عوامل تولید و کاهش سهم اقتصاد هر کشور از بازارهای جهانی و افزایش فاصله اقتصاد کشور با کشورهای همسایه میگردد. صنعت نفت و گاز یکی از بخشهای کلیدی اقتصاد ایران است. همچنین، صنعت استراتژیک نفت و گاز نیازمند تکنولوژی پیشرفته بودن با حجم بالای سرمایه گذاری مستقیم خارجی میباشد. بنابراین، هدف این پژوهش بررسی تاثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی در بخش نفت و گاز بعد از دوران تحریمها بر رشد اقتصادی ایران میباشد. برای این امر، از آزمونهای ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته و فیلیپس-پرون برای ایستایی متغیرها و آزمون هم انباشتگی جوهانسن برای بررسی رابطه بلندمدت بین متغیرها به کمک دادههای سری زمانی سالهای 1364-1393 استفاده گردید. همچنین، از تابع واکنش آنیIRFو تجزیه واریانسV.Dبه عنوان ابزارهای تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها و شوکهای وارده استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که یک رابطه بلندمدت بین متغیرها (سرمایه گذاری مستقیم خارجی، صادرات گاز و صادرات نفت) وجود دارد. تمامی متغیرهای نفت و گاز تاثیر مثبت و معنیداری بر رشد اقتصادی داشت اما با توجه به ضریب مدل تصحیح خطا که منفی و کوچک است، سرعت تعدیل متغیرها به سمت تعادلی و بلندمدت کند و بطنی است. این امر، در نتیجه نبود استراتژی بهینه در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی برای بخش نفت و گاز به علت تحریمها میباشد. در کوتاه مدت مقدار سرمایهگذاری مستقیم خارجی افزایش یافته، اما در میان مدت و بلند مدت از مقدار آن کاسته شده که به دلیل اعمال تحریمهای بین المللی میباشد. صادرات نفت و گاز در کوتاه مدت و بلندمدت بر رشد اقتصادی اثر مثبت داشته است، هرچند که از مقدار حداکثری پتانسیلهای این بخش فاصله بسیار زیادی وجود داشته است. با این حال، همواره یک متغیر تاثیرگذار بر رشد اقتصادی ایران بوده است.

کلیدواژه ها:

نفت و گاز ، سرمایهگذاری مستقیم خارجی ، رشد اقتصادی ، پسا تحریمها