ارایه رهیافت سیستمی جهت مدیریت بحران های حاصل از تخریب اکولوژیکی حوزه آبخیز دریاچه نمک با استفاده از چارچوب مدل DPSIR (مطالعه موردی: دشت مسیله قم)

تخریب اکولوژیکی و تغییرات آب وهوایی از این قابلیت برخوردار هستند که در سبب بروز بحران های محیط زیستی در منطقه شود و منابع طبیعی و انسانی را به چالش بکشاند. شناخت چالش های ناشی از مسایل محیط زیستی بر جغرافیای طبیعی و انسانی و به تبع آن تسری و تاثیرگذاری این آثار بر جغرافیای امنیتی و سیاسی آن ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از مناطقی که به نظر بسیاری از کارشناسان و متخصصین محیط زیست و مسیولین بحرانی ترین شرایط را در بین حوزه های آبخیز کشور دارد، حوضه آبخیز دریاچه نمک قم است که براثر فشارهای واردشده بر اکوسیستم های حساس و شکننده آن از جمله تالاب ها و مناطق بیابانی و کویری واقع در دشت مسیله که در منتهی الیه حوضه آبخیز قرار گرفته است، سلامت اکولوژیکی استان قم و استان های مجاور را بشدت تهدید می شود. پیامدهای حاصل شده عمدتا نتیجه توسعه غیراصولی و ناپایدار توسعه کشاورزی و صنعتی، افزایش جمعیت و عدم مدیریت و برنامه ریزی صحیح در استفاده از منابع آبی سطحی و زیرزمینی حوضه آبریز دریاچه نمک می باشد، که از اثرات آن می توان به انتشار وسیع گردوغبار و ریزگردها، تشدید تغییر اقلیم، شور شدن آب وخاک، از میان رفتن زیست بوم های طبیعی، نشست زمین، نابودی کامل کشاورزی، تخلیه روستاها و افزایش هزینه توسعه شهرها اشاره کرد. این تحقیق، با بررسی قابلیت و به کارگیری شاخص های اکولوژیکی در مدل تجزیه وتحلیلی نیرومحرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ به بررسی روند بحران های محیط زیستی این دشت پرداخته و راهکارهایی جهت مدیریت بحران های بوجود آمده در قالب رهیافت سیستمی DPSIR ارایه داده است. بدین منظور مطالعات ارزیابی وضعیت محیط زیست این منطقه در مقیاس کلان بررسی شده است. نتایج نشان داد تداوم شرایط کنونی و ادامه فرآیندهای فوق، سیستم را تا نزدیکی سرازیری و تغییر کامل وضعیت منطقه و گذار تا یک آستانه بحرانی پیش خواهد برد.

کلیدواژه ها:

حوزه آبخیز دریاچه نمک ، DPSIR ، دشت مسیله ، استان قم ، بحران