کارآیی جذب و مصرف نور کنجد تحت تاثیر کودهای بیولوژیک در یک نظام زراعی کم نهاده

استفاده از گیاهان زراعی کارآمد به منظور بهره برداری از منابع، به ویژه آب و تشعشع خورشیدی از مهم ترین راهکارها جهت نیل به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. در همین راستا و به منظور برآورد ضریب خاموشی و کارآیی مصرف نور کنجد، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکراردر مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. فاکتور کرت اصلی، کشت و عدم کشت گیاه پوششی شامل خلر و شبدر ایرانی در پاییز گذشته و فاکتور کرت فرعی، انواع کود بیولوژیک در چهار سطح 1- نیتروکسین (دارای باکتری های، Azotobacter sp. و .Azospirillum sp )، 2- بیوفسفر یا باکتری های حل کننده فسفات یا پی اس بی PSB (دارای باکتری های .Bacillus sp و Pseudomonas sp. )، 3- بیوسولفور یا باکتری های حل کننده گوگرد یا SSB(Thiobacillus sp. ) و شاهد (بدون کود) بودند. نتایج نشان داد که کودهای بیولوژیک در مقایسه با شاهد، زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ را 15 روز جلو انداختند و به دنبال آن حداکثر کسر تشعشع جذب شده و تولید ماده خشک نیز در این تیمارها، 15 روز نسبت به شاهد جلوتر بود و در 60 روز پس از کاشت به وقوع پیوست. کشت گیاهان پوششی موجب برتری 19 درصدی ماده خشک تولیدی کنجد در مقایسه با عدم کشت آنها گردید. اگر چه ضریب خاموشی نور در حالت عدم کاربرد کود، بیشتر از ضریب خاموشی نور در نتیجه استفاده از کودهای بیولوژیک بود (78/0 در برابر 69/0)، ولی به دلیل کارآیی مصرف نور بیشتر کنجد در نتیجه استفاده از بیوسولفور و نیتروکسین (به ترتیب 31/1 و 24/1 گرم بر مگاژول) نسبت به شاهد (09/1 گرم بر مگاژول)، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت در نتیجه کاربرد کودهای بیولوژیک به طور معنی داری بیشتر از شاهد بود. کارآیی مصرف نور کنجد در نتیجه ی کشت گیاهان پوششی، 18/0 بیشتر از تیمار عدم کشت گیاهان پوششی بود. در پژوهش حاضر، میانگین کلی کارآیی مصرف نور کنجد، 19/1 گرم بر مگاژول برآورد گردید (95/0R2=). به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از نیتروکسین و بیوسولفور همراه با کشت گیاهان پوششی در یک نظام کم نهاده ی تولید کنجد، می تواند سبب افزایش کارآیی استفاده از نور و به دنبال آن افزایش عملکرد کمی و کیفی گردد.

کلیدواژه ها:

گیاهان پوششی ، بیوسولفور ، کارآیی مصرف تشعشع ، ضریب خاموشی نور ، نظام اکولوژیک