بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب رقمهای خارجی و تودههای بومی گلرنگ

بذرهای 12 رقم خارجی و 6 توده بومی گلرنگ برای بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب آنها مورد تجزیه قرار گرفتند. بذرها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین رقم ها اختلاف معنی داری در عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه را رقم های S-541، PI-5376336 و توده محلی اراک به ترتیب با 3008 ، 2671و 2587 کیلوگرم در هکتار داشتند. بیشترین میزان روغن را رقم Bacum92وکمترین میزان پوسته بذر را رقم Rio-70 داشتند. اسیدهای چرب اصلی رقم ها ، شامل اسید لینولییک، اولییک، پالمتیک و استیاریک بودند که بیش از 99 درصد از کل اسیدهای چرب را تشکیل دادند. میزان اسید لینولییک دررقم های مورد بررسی گلرنگ 25/77 – 05/54 درصد، اسید اولییک 44/35-98/12درصد، اسید پالمتیک 23/7 -01/6 درصد، اسید استیاریک 02/3-21/2 درصد و میزان اسید لینولنیک 41/0-01/0 درصد تعیین گردید. پایداری روغن رقم ها بین دو دامنه 655/0-168/0 بدست آمد. همبستگی معنی داری بین عملکرد دانه با سایر صفات مشاهده نشد. همبستگی منفی و معنی داری بین میزان روغن و درصد پوسته (**488/0- r =)، اسید لینولییک و پایداری روغن (**973/0 - r = ) و اسید اولییک واسید لینولییک (**968/0- r =) بدست آمد، به علاوه یک همبستگی مثبتی و معنی داری نیز بین اسید اولییک و پایداری روغن (**992/0r =) تعیین شد. تفاوت معنی داری بین رقم های خارجی و توده های ایرانی در عملکرد دانه، میزان روغن، میزان پوسته دانه و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. تنوع در صفات مورد مطالعه بالابود. این ژنوتیپ ها دارای پتانسیل خوبی برای اصلاح عملکرد دانه و کیفیت روغن هستند، اما برای موفقیت در برنامه های اصلاحی گلرنگ توصیه می شود که از توده های بومی بیشتری و همچنین رقم های خارجی استفاده شود.

کلیدواژه ها:

گلرنگ ، عملکرد دانه ، روغن و ترکیب اسیدهای چرب