پدیده کویرزایی در تالاب های ایران (مطالعه موردی: تالاب میقان)

پدیده کویرزایی از مشکلات کشور هایی است که حوضه های آبریز بسته دارند. در پست ترین نقاط این حوضه ها، تالاب ها و دریاچه هایی وجود دارند که باقیمانده آخرین دوره یخچالی هستند. در دهه اخیر تغییرات اقلیمی، کمبود بارندگی، فعالیت های انسانی و سوء مدیریت منابع آب سبب کاهش ورودی آب به تالاب ها شده و خشک شدن فصلی و یا دایمی تالاب ها را به دنبال داشته است. این خشکی منجر به رسوب کانی های محلول به ویژه نمک ها شده و تالاب ها را به کویر تبدیل کرده است. تالاب میقان نیز که حوضه آبریزی به مساحت حدود 5528 کیلومتر مربع را زهکشی می کند با معضل کاهش ورودی آب و پدیده کویرزایی مواجه است. این پژوهش با هدف بررسی گسترش کویری شدن در تالاب میقان انجام شده و داده های مورد استفاده در آن شامل نقشه توپوگرافی، نقشه زمین شناسی و داده باند های انعکاسی از تصویرETM+ و تصویرIRS-P6 سال 2007 است. روش تحقیق شامل تحلیل مولفه های اصلی (PCA) مبتنی بر ماتریس همبستگی، تحلیل های دانه سنجی از 11 نمونه رسوب و بررسی های میکروسکوپی از 120 دانه از هر نمونه رسوب بوده است. نتایج تحلیل مولفه های اصلی در تصویر ETM+ و تصویر IRS، دو سطح را شناسایی کرد که سطوح درونی متعلق به PC2 و سطوح بیرونی مربوط به PC1 در هر دو تصویر بوده است. بررسی های مورفوسکوپی مقاطع نشان داد که بخش خشک این تالاب قبلا زیر آب بوده و آثار هوازدگی های شیمیایی در مقاطع وجود دارد. همچنین ضریب سایش نمونه ها نشان از فرسایش آبی در رسوبات نمکی و ژیپس دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تالاب میقان در طول تحولات اقلیمی، چنین خشکی ای را تجربه نکرده بوده است و اگر روند خشکی ادامه یابد این تالاب به کویری دایمی تبدیل می شود که امکان احیای آن وجود نخواهد داشت.

کلیدواژه ها:

جاده تالاب ، کویرزایی ، میقان ، بحران آب