بحران آب، فرصت ها و چالش ها

بیش از نیم قرن است که تبعات خشکسالی و بلایای طبیعی حاصل ازآن در سطح جهانی مطرح شده. در آینده ای نه چندان دور تبعات خشکسالی وفرسایش خاک مهمترین چالش زیست محیطی کره زمین خواهد بود و بحران خشکسالی علی الخصوص سراسر خاورمیانه را فرا خواهد گرفت .از آنجا کهموضوعات خشکسالی، محیط زیست و آب از بخش های مختلفی تشکیل شده است که در کشور دستگاههای اجرایی متعددی را به عنوان متولی داردهماهنگی بین این دستگاه ها مقدمه ضروری برای هم افزایی و همگرایی در دستیابی به فناوریهای مورد نیاز می باشد.از منابع آب و حوزه انرژی گرفته تاکشاورزی، منابع غذایی، بهداشت، جنگلها و رویدادهای طبیعی نظیر سیل و طوفان می توانند ازخشکسالی تاثیر پذیرند.الگوی نامناسب کشت و کشت پرآب بر و یا با راندمان آبیاری پایین، بر کاهش سطح آبهای زیرزمینی و افزایش اثرات خشکسالی و فرسایش خاک موثرند . همچنین تغییرات کاربریاراضی در بالادست حوزه آبخیز مشخصه های هیدرولوژیکی حوزه از قبیل نفوذپذیری و میزان تولید رواناب را تحت تاثیر قرار داده و ابتدا موجب وقوعسیل و نهایتا خشکسالی در پایین دست خواهد شد.خشکسالی که به عنوان تهدید اصلی پیش روی ایران در سالهای آینده در سطح کلان کشور و شورایعالی امنیت ملی و همچنین در سطح منطقه ای و استانی در استان همدان مطرح است می بایست با تبدیل چالش خشکسالی و سیل به فرصت جهتاصلاح برنامه ریزی و عملکرد کلان حوزه آب و همچنین اصلاح فرایند ها و زیرساخت ها با عزم توام ملی ، محلی و مردمی و راهکارهای پیشنهادیمبتنی بر توسعه پایدار از جمله تهیه و اجرای دقیق و عملیاتی نمودن مطالعات طرح های آمایش سرزمین ، پلمب جدی سریع و فراگیر چاه هایغیرمجاز با استفاده از ابزار قانونی، مقابله با برداشت بیش از تخصیص از چاه های مجاز کشاورزی با نصب کنتور و اعمال نظارت دقیق ، فراهمنمودنابزارفنی مثل نصب کنتور در مزارع و ایجاد گلخانه و ممنوعیت کشت گونه های پر آب برپیگیری گردد . همچنین مدیریت بحران می بایست به معنایجامع آن و با پیگیری تمهیدات مدیریت ریسک در بطن آن، یعنی مرحله قبل از بحران شامل مراحل پیشگیری و آمادگی، مرحله حین بحران شاملمراحل پاسخگویی ، واکنش و امداد رسانی، خدمات اضطراری و مرحله پس از بحران شامل مراحل بهبودی و بازتوانی به کار گرفته شود.آنچه موضوعواکاوی در متن حاضر است، بررسی اجمالی پیامدهای پدیده خشکسالی بر منابع آب،سیل وفرسایش خاک، فرصت ها و چالش ها در استان همدانخواهد بود که علی رغم برخورداری از دشت پر آب در سال های نه چندان دور، اینک در وضعیت کمبود آب و خشکسالی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، فرسایش خاک ، منابع آبی ، سیل ، مدیریت بحران ، توسعه پایدار