ارزیابی میزان تحقق پذیری طرح های توسعه شهری (مطالعه موردی: پنجمین طرح جامع شهر یزد)

بیش از چهار دهه است که طرح های توسعه شهری برای شهرهای ایران به منظور ایجاد زمینه رشد کالبدی موزون وهماهنگ آنها تهیه شده اند. این طرح ها هرچند تاثیرات مثبتی در منطقه بندی کاربری ها و رعایت ضوابط و مقرراتساختمانی داشته اند، اما به دلایل متعدد نتوانسته اند به تمامی اهداف خود دست یابند و تنها درصد ناچیزی از برنامه ها وطرح های آنها به تحقق گرایید. ارزیابی طرح های اجرا شده در طی این سالها می تواند زمینه مناسبی را برای آشنایی بانقاط ضعف و قوت طرحها فراهم کند و اصلاحات لازم را در آنها فراهم بیاورد. در مقاله حاضر نیز با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی ، ضمن بررسی طرح های جامع شهری، نتایج اجرای پنجمین طرح جامع شهر یزد ارزیابی شده است. هدف اصلی مقاله، مقایسه تطبیقی پیش بینی های جمعیتی ، حدود گسترش شهر و مساحت و سرانه کاربری های شهریزد در طرح جامع با وضع موجود به منظور افزیش میزان انطباق طرح های جامع با واقعیات موجود جامعه و بهبود مکانیسم اجرای آن در جهت ایجاد محیط زیست شهری مطلوب می باشد. ارزیابی نتایج اجرای این طرح نشان میدهد اشتباهات فاحشی در پیش بینی ها و هدف گذاری های آن وجود داشته است. از جمله اینکه برآورد جمعیت شهر یزد برای سال 1390 با 4/10 درصد (21251 نفر) اشتباه (یا به عبارت دیگر، کاستی برآورد) همراه بوده است. مهندسین مشاور طرح، سطح کل فضاهای خالص و ناخالص شهری را 9652/82 هکتار برآورد کرده است؛ اما در سال 1390 سطح کل فضاهای مذکور در حدود 10139هکتار بوده است که نشان دهنده افزایشی معادل 486/18 هکتار نسبت به پیش بینی طرح جامع میباشد. در خصوص سرانه کاربریهای شهری حدود 54/1 درصد از سرانهها در پایان اجرای طرح، مازاد بر پیش بینی طرح جامع بوده و نیز حدود 7/4 درصد در این زمینه با کمبود مواجه بوده است. در زمینه حدود گسترش شهر نیز سیاست توسعه پیشنهادی طرح، جهت گیری آن به سمت توسعه درون زا از طریق فعال شدن اراضی بایر و رها شده درون شهری است؛ در حالی که جهات توسعه دارای سمتگیری به خارج از محدوده قانونی و حریم شهر بوده است.بنابراین، طرح جامع در پیش بینی جهت توسعه فیزیکی شهر نیز نتوانسته است به اهداف تعیین شده به طور کامل دست یابد.

کلیدواژه ها:

شهر ، طرح های توسعه شهری ، طرح جامع شهری ، مدل هلدرن ، اسپرال شهری ، ارزیابی ، شهر یزد