بررسی مفهوم خلوت در معماری و طراحی محیط

طراحی شھری، معماری و معماری منظر نمودھای کالبدی و مجسم تعاملات، ارتباطات، فرھنگ و دانش یک جامعه است. بسیاری از مفاھیم فرھنگی و اجتماعیم ثر بر رفتار و کنش انسان ھا در قالب این ساختارھا بروز و ظھور می یابند. خلوت از جمله مفاھیمی است که از یک سو با علوم روانشاسی و رفتاری مرتبط بود از سوی دیگر سر در علوم طراحی محیط دارد. خلوت از آن جھت که در ارضاء نیازھای روحی و روانی افراد نقش موثری دارد با روانشناسی و از آن رو که با عناصرکالبدی و فیزیکی به وجود می آید با معماری و طراحی محیط مربوط می شود. در روانشناسی محیطی، خلوت را تامین کننده نیازھای امنیت، عزت نفس و خود شکوفایی دانسته اند و لذا ایجاد ساختارھای حمایت کننده از آن نیز ضروری به نظر می رسد. ھمچنین با بررسی انواع خلوت در فرھنگ ھای مختلف مشاھده ی شود که خلوت را ماھیتی جھان شمول و عمومی در میان تمام جوامع بشری است. در نوشتار پیش رو با تعریف خلوت به عنوان داشتن کنترل بر روابط خود با دیگران به نگرشی نو و موثر در ایجاد فضاھای خلوت پذیر پرداخته و راه کارھای رسیدن به خلوت را جستجو می کنیم. در میان این راه کارھا، فضای شخصی و قلمر از جمله سازوکارھای کالبدی و معماری ایجاد خلوت ھستند که با لحاظ نمودن آنھا در طراحی در فضاھای شخصی گرفته تا فضاھای عمومی در امکان شکل گیری خلوت تسھیلاتی به وجود می آید. فضای شخصی بیشتر بر فاصله فیزیکی بین اشخاص تاکید دارد در حالی که با قلمرو بر عناصر معماری ایجاد و قابل تشخیص می شود. از طرفی ازدحام به عنوان عامل برھم زننده خلوت نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. ازدحام ھنگامی که کنترل شخصبر روابط خود از دست می رود حادث شده و این حالت ھمراه با فشارھای عصبی و روحی و روانی است.

کلیدواژه ها:

خلوت ، فضای شخصی ، قلمرو ، ازدحام ، طراحی محیط