بررسی ردپای کابالیسم در متون عرفانی ادب فارسی با تکیه بر کشفالمحجوب

دین از ابتدای پیدایش انسان نقش مهمی در زندگی او داشته است. میان ادیان الهی مشابهتهای بسیاری در عقاید مربوط به مبداروح، سرنوشت روح پس از مرگ، رستاخیز، داوری و بهشت و جهنم وجود دارد که این امر حاکی از ارتباط ادیان با یکدیگر است.این ارتباط؛ بویژه در ادیان توحیدی همچون یهود و اسلام بیشتر به چشم میخورد؛ از جمله این مشابهات اعتقاد به ماهیت دوگانه روحانی و جسمانی انسان، پذیرفتن روز رستاخیز به عنوان امری مسلم و مراتب بهشت و جهنم نزد پیروان این دینهاست. در پژوهشحاضر با بررسی مولفههای اساسی عرفان کابالیستی و مقایسه آن با عرفان اسلامی با تکیه بر متن کشف المحجوب هجویری تلاش کردهایم تا مشابهتها و تفاوتهای این دو رویکرد عرفانی را با نشان دادن شاهد مثالها به تصویر بکشیم تا نشان دهیم اولا رویکردهایعرفانی در ادیان توحیدی دارای ارتباطی معنادار در زمینههای اعتقادی و رفتاری هستند ثانیا کتاب کشف المحجوب با توصیف بیشترفرقههای عرفانی همچون یک دایره المعارف عرفانی در حوزه عرفان اسلامی به منظور انجام پژوهشهای تطبیقی کارآمد خواهد بود. ثالثا کابالیسم در طول حیات فکریاش با نوسانات بسیاری مواجه بوده است که بن مایههای فکری آن همچون شریعتگریزی، تناسخ و حلول روح با عرفان اسلامی ارتباط بیشتری داشته است در مقابل اعتقادات نوظهور و متاخرتر در عرفان کابالیستی با تاکید بر جنبههای منفی همچون جادومحوری، عددگرایی و شرگرایی با عرفان اسلامی فاصله گرفته است.

کلیدواژه ها:

کابالیسم ، کشف المحجوب ، عرفان یهودی ، عرفان اسلامی