بررسی وضعیت موجود و مسائل فرآروی شبکه های آبیاری و زهکشی ایران

یکی از مهمترین را ه های استفاده بهینه از مقدار آب محدود در کشور و ارتقای راندمان آبیاری احداث و تکمیل شبکه های آبیاری و زهکشی مدرن می باشد . برای این منظور ضروری است ابتدا وضعیت موجود شبکه ها شناسائی گردیده و نحوه تکمیل شبکه های ناقص و همچنین احداث شبکه های آبیاری و زهکشی جدید در نقاط مورد نیاز برنامه ریزی گردد. برای مشخص شدن وضعیت فعلی شبکه های آبیاری و زهکشی کشور و جهت کسب اطلاعات از ذینفعان این امر، در طی دو سال مطالعه در قالب برنامه راهبردی تحقیقات، پس از انجام مکاتبات لازم با دستگاهها و مجموعه های مرتبط با شبکه های آبیاری و زهکشی ، اقدام به مراجعه حضوری به ارگانها گردید . سپس با همکاری نمایندگان بخش های مختلف اجرائی، تحقیقاتی و آموزشی کشور نظیر دانشگاهها، وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی، شرکتهای مهندسین مشاور و پیمانکار و همچنین کارشناسان خبره کشور کمیته ای تشکیل، سپس اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفتند . همچنین پرسشنامه ای حاوی اطلاعات مربوط به منابع آب و شبکه های موجود در استانها طراحی و از طریق کمیته های استانی که در این راستا تشکیل شده بودند تکمیل گردید. بر اساس نتایج اخذ شده مشخص شد که کل اراضی پایاب سدها حدود 3/2 میلیون هکتار است که 1/7 میلیون هکتار دارای شبکه اصلی، 0/7 میلیون هکتار دارای شبکه فرعی بوده و مابقی در حال مطالعه و ساخت هستند . تنها در 0/46 میلیون هکتار عملیات تجهیز و نوسازی انجام شده و 0/48 میلیون هکتار نیز جزء اراضی زهدار می باشند . متوسط راندمان انتقال آب در شبکه ها 87 % می باشد . همچنین بر اساس بررسیهای بعمل آمده مشخص گردید که علیرغم اهتمام جدی به ساخت سد، توجه جدی به احداث و تکمیل شبکه های آنها به ویژه شبکه های فرعی صورت نگرفته است . از سوی دیگر اغلب شبکه های احداث شده نیز از نظر کیفی در سطح مطلوبی نبوده و با مشکلات عدیده ای از جمله تخریب پوشش کانال، عملکرد نامناسب سازه های هیدرولیکی، تجمع رسوب در داخل کانال و نهایتا پایین بودن راندمان شبکه ها مواجه هستند.

کلیدواژه ها:

شبکه های آبیاری و زهکشی ، شبکه های فرعی ، وضع موجود ، مشکلات شبکه ها