استصناع در توجیهی جدید

امروزه در عرصه های گوناگون در معاملات بانکی و اوراق بهادار و نیز در قراردادهای دولت و مردم، کمتر کسی است که با قرارداد اسصناع سروکار نداشته باشد. به همین دلیل، مسیله استصناع در فقه معاملات جدید، جایگاه پردامنه ای دارد. این قرارداد از دیرباز در معاملات ساده عرفی رواج داشته است و به دلیل عدم طرح آن در منابع و نصوص شرعی، توجیه فقهی آن محل بحث بود و هست که گاهی باطل و گاهی صحیح و لازم دانسته شده است. در نوشته های متقدم اهل سنت، این قرارداد در قالب بیع سلم و غیرملم توجیه شده است. اخیرا برخی از فقهای شیعه آن را در قالب عقود عقلایی مستقل توجیه نموده اند و برخی نیز آن را ترکیبی از عقود مختلف به شمار آورده اند. این مقاله در پی بررسی استصناع در قالب بیع است و ضمن بررسی انطباق استصناع بر 20 شکل از اشکال بیع از جمله بیع عربون ، انطباق آن برقرارداد اختیار معامله (option) توجیه شده است که پیش از این در متون فقهی مطرح نبوده است.

کلیدواژه ها:

سفارش ساخت ، استصناع ، بیع سلم ، اختیار معامله ، عربون