شهر دوستدار زن، سنجش میزان تحقق معیارها از تیوری تا عمل، (مورد پژوهی: دو منطقه از شهر تهران)

فضاهای شهری مکان هایی متعلق به عموم شهروندان هستند و به منظور دست یابی به عدالت شهروندی، باید بتوانند محیطی امن، سالم، پایدار و جذاب برای همه شهروندان فراهم کنند تا همه گروه های اجتماعی فارغ از محدودیت های سنی، جنسیتی، قومی، و ... بتوانند از فضا و امکانات شهری بهره برند و در زندگی شهری مشارکت داشته باشند. زنان نیمی از شهروندان و از گروه های اصلی حاضر در این فضاهای شهری هستند، اما با این وجود به دلیل ویژگی های زنانه خود محدودیت بیشتری در استفاده از فضاهای شهری تجربه می کنند. از این رو، امروزه برنامه ریزی شهری به ابعاد جنسیتی حساسیت نشان می دهد و با مطرح کردن مفاهیمی همچون شهر دوستدار زن، برابری جنسیتی و گوناگونی، فکر و اقدامات برنامه ریزی متعارف را به چالش می کشد. هدف این پژوهش در ابتدا بررسی معیارهای شهر دوستدار زن و سپس سنجش و مقایسه ی میزان تحقق این معیارها در دو منطقه ی سه و دوازده در شهر تهران (دو منطقه با ساختار اجتماعی و اقتصادی متفاوت) و در نهایت ارایه راهکارهای برنامه ریزانه برای نزدیک شدن به تحقق عدالت اجتماعی در بستر جنسیتی فضاهای شهری است. این تحقیق از نوع توصیفی و کیفی است و روش جمع آوری اطلاعات، در بخش نخست پژوهش، مطالعات کتابخانه ای و در بخش دوم آن، تلفیقی از بررسی اسناد کتابخانه ای و بررسی میدانی است. بر اساس نتایج این سنجش به نظر می رسد، علی رغم پژوهش های متعددی که طی سال های اخیر پیرامون این موضوع صورت گرفته، در عمل همچنان فاصله زیادی با این معیارها و همچنین فاصله زیادی بین زنان با پایگاه های اجتماعی متفاوت از این حیث وجود دارد. اقدامات محدود صورت گرفته در زمینه زیرساخت های دوستدار زن تنها به عرصه ی کالبدی محدود شده (حمل و نقل عمومی، پارک و فضاهای ورزشی، امکانات مربوط به نگهداری کودکان و ...) و به لحاظ توزیع فضایی نیز ناکافی و نامتوازن است. با توجه به مطالعات صورت گرفته در این پژوهش، پر رنگ ترین مسیله عدم تغییر چشمگیر مناسبات قدرت در شهر است و در این راستا برنامه های توانمندسازی زنان و مشارکت آن ها در فرآیند توسعه و تصمیم گیری، نقش اساسی در رسیدن به عدالت اجتماعی نه فقط بین زنان و مردان بلکه در بین خود زنان با در نظر گرفتن گوناگونی این گروه در فضاهای شهری و تحقق شهر دوستدار زن ایفا می کند.

کلیدواژه ها:

زن ، شهر دوستدار زن ، فضاهای شهری ، عدالت اجتماعی ، تهران ، برنامه ریزی شهری